Ganzenprobleem rondom Veluwemeer loopt uit de hand

Ineens verschijnen ze aan de horizon. Een grote groep ganzen vliegt in de welbekende V-formatie over het land van melkveehouder Johan Vlijm in Nunspeet. Een eerste groep wordt al snel gevolgd door een tweede, een derde en meer. Zeker duizend ganzen vliegen met een hoop kabaal over. Ze landen een stuk verderop, aan de boorden van het Veluwemeer.

De melkveehouder kijkt er niet eens meer verbaasd van op. Grote groepen tot wel enkele duizenden ganzen vreten zijn grasland kaal. Vooral in de winter, al is overlast in feite jaarrond.

Schade taxeren lastig

Vlijm heeft honderd melkkoeien, vijftig stuks jongvee en weidt zoveel mogelijk op de 60 hectare die hij in gebruik heeft. Tenminste, als hij de kans krijgt. 'Het euvel met die ganzen is dat ze de jonge sprietjes gras voor de koeien uit pakken. Dat maakt het taxeren van de schade op de percelen die ik maai ook lastig, want dat gaat per snede', licht hij toe.

Het probleem met de ganzen ontstond volgens de Gelderse melkveehouder ten tijde van de MKZ-crisis in 2001. 'Toen mochten de eieren niet meer worden geschud. Sindsdien is de schade elk jaar zowat verdubbeld. In 2020 hadden we 17.000 euro schade, het jaar ervoor 11.000 euro', vertelt hij.

Herkenbaar beeld

Een herkenbaar beeld voor Hans van Beuzekom, regiobestuurder van LTO Noord regio Oost met fauna in zijn portefeuille. 'We zien dat het steeds vaker uit de hand loopt.'

En dan is de 17.000 euro getaxeerde schade niet eens een complete afspiegeling van het probleem, denkt Vlijm. 'Als je alle ergernis en tijd meerekent die het me kost, is de schade nog veel groter dan dat bedrag. Ik zou het geld liever niet hebben, als dat betekent dat er ook geen ganzenoverlast is.'

Schade altijd melden

Om de ernst van het probleem duidelijk te maken, drukt Vlijm collega's in de omgeving voortdurend op het hart om schade altijd te melden. Ook als zij veel minder schade hebben. 'Mijn buurman heeft er veel minder last van bijvoorbeeld', weet hij.

Ook Van Beuzekom benadrukt het belang van melden. 'Al ontving ik onlangs signalen dat mensen ontevreden zijn omdat BIJ12 achterloopt met het uitbetalen van de schadetegemoetkoming. Ik heb vernomen dat dit behalve met de coronacrisis ook te maken heeft met de invoering van het nieuwe portaal vorig jaar. Daardoor was de software niet op orde. Mij is verzekerd dat de achterstanden in rap tempo worden weggewerkt.'

Verjagen en bejagen

Vlijm heeft in tegenstelling tot veel andere bedrijven nog het geluk dat zijn bedrijf niet in een ganzenrustgebied zit. Het betekent dat hij de ganzen mag verjagen en bejagen. 'Zelf ben ik vaak met een laserpen in de weer om ze weg te jagen. Daarnaast zijn er diverse jagers actief. Een van hen is zelfs elke ochtend op pad.'

Met dank aan deze maatregelen heeft de melkveehouder nog geen voer hoeven aan te kopen, maar toch zit hij met de handen in het haar over de ganzen. 'Het potje voor de schadevergoedingen zal ook niet oneindig zijn, verwacht ik. De oplossing zal toch liggen in het verkleinen van de populatie.'

Nestbehandeling

Vanuit agrarische hoek wordt gepleit voor intensiever gebruik van nestbehandeling, een methode die in het verleden breder werd ingezet. Daarbij worden de nesten opgespoord en in alle eieren op één na een gaatje geboord. 'Op die manier is het dierenleed ook minimaal', aldus Vlijm. 'Je hoeft dan geen dieren af te schieten en de boer heeft minder schade. Dat is waar het om gaat.'

Van Beuzekom zegt dat voor het gebruiken van deze methode terreinbeherende organisaties (TBO's) moeten meewerken. Hij wil alle TBO's in Gelderland en Overijssel bij elkaar roepen om met de methode aan de slag te gaan.

'Maar hun zorg is dat er in de broedperiode ook kwetsbare vogels nestelen. Dat begrijpen wij, maar het is op plekken zoals hier bij het Veluwemeer en langs de rivieren echt hard nodig om maatregelen te nemen tegen ganzen.'

Samen strijden

De boeren hebben de gemeenten Nunspeet en Zeewolde al aan hun zijde. Ook recreatieondernemers met campings langs het Veluwemeer strijden mee tegen de ganzenoverlast.

'Voor hen zijn wij een goede bondgenoot omdat landbouwschade nu het enige is waarvoor een vergoeding bestaat', zegt Vlijm. 'En voor ons is het fijn om niet alleen te staan. Als boer word je al zo vaak weggezet als zeurpiet, terwijl de schade van de ganzen hier enorm is en voor zichzelf spreekt.'