Teler fritesaardappelen krijgt meer risico's

Bedrijfsadviseur Erik Arts van accountantsbureau Countus stelt vast dat verwerkers niet meer de volledige opbrengst per hectare willen contracteren. Verwerkers beperken het soms tot maar 15 tot 20 ton fritesaardappelen per hectare, waar dat tot voor kort 40 tot 45 ton was. Tegelijkertijd ligt de prijs per kilo lager dan in de periode 2011-2018. 'In die acht jaar was de markt voor fritesaardappelen redelijk in balans. Wanneer is die balans weer terug?', vraagt Arts zich af.

Uit de cijfers van Countus blijkt dat voor de contractprijs in de periode 2011-2018 het gewogen gemiddelde uitkomt op 15,50 cent per kilo. De vrije prijs komt gemiddeld uit op 16,35 cent en de poolprijs op 14,80 cent. De gegevens zijn afkomstig van zo'n tachtig akkerbouwers uit Flevoland. Omdat er niet gekeken is naar de aardappelrassen en het afzetmoment is het onderzoek indicatief, geeft Arts aan.

Pieken en dalen

Bij de vrije marktprijzen is er sprake van pieken en dalen. De vrije marktprijs scoorde het hoogst in 2018 met gemiddeld 31,92 cent en het laagst in 2011 met gemiddeld 5,86 cent. De poolprijs scoort in de meeste jaren lager dan de vrije marktprijs. De contractprijzen waren in de periode 2011-2018 redelijk stabiel: van 12,92 cent in 2012 tot 16,97 in 2018.

De stabiliteit in die acht jaar is door de gevolgen van de coronacrisis verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor onzekerheid. Kiezen voor vrij, pool of contract is afhankelijk van het bedrijf en de ondernemer, vindt Arts. Een termijnmarkt is ook een optie. 'Daarmee kun je de pieken en dalen afvlakken.'

Gele uien

In tegenstelling tot de fritesaardappelen hebben de gele uien geen last van de gevolgen van corona. Arts: 'Uien gaan altijd weg voor een goede prijs. Kwaliteit is daarbij wel belangrijk. In het bewaarseizoen zien we veel prijsvariaties. Met kwaliteit valt daar een plus uit te halen.'

Bij gele uien gaat het alleen om pool en vrije uien. De prijs van vrije uien lag in de periode 2011-2018 met een gewogen gemiddelde van 13,27 cent per kilo ongeveer een cent lager dan de uien in de pool met gemiddeld 14,32 cent, blijkt uit de cijfers van Countus. Dat had bedrijfsadviseur Arts zeker niet verwacht, maar hij noemt twee aspecten die daar een grote rol bij hebben gespeeld.

'Wat in 2018 opvalt, is het verschil tussen vrij en pool van bijna 6 cent. De hoge poolprijs hebben vrije telers in dat jaar niet gehaald. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de twee slechte jaren ervoor. De handel gaat dan voorzichtiger te werk', legt de bedrijfsadviseur uit.

Afwijkingen

De tweede oorzaak heeft volgens Arts te maken met kwaliteit. 'Bij te veel afwijkingen gaat een partij uien uit de pool en belandt in vrij. Bij pool hebben we namelijk te maken met alleen goede uien. Een pool is daardoor voor telers niet altijd beter. In het bewaarseizoen is er bij uien soms een prijsverschil van 10 cent. Met kwaliteit kun je daarvan profiteren.'

Een prijsverschil van gemiddeld 1 cent per kilo in de periode 2011-2018 tussen vrij en pool lijkt misschien weinig, maar dat is niet zo. Arts: 'Als je kijkt naar de kostprijs van uien, is de marge in de praktijk soms maar een halve cent per kilo. Met een cent meer is dat drie keer zo veel. Het heeft veel invloed op de marge. Een cent meer is veel geld als je kijkt naar de kilo's en het aantal hectares. Het zorgt voor een mooie belegde boterham.'