WUR: 'Zuinig zijn op resistenties tegen phytophthora'

Dit is de boodschap van onderzoeker Geert Kessel van Wageningen University & Research (WUR). Hij adviseert aardappeltelers met robuuste aardappelen om in het groeiseizoen planten, die aangetast zijn door phytophthora, zo snel mogelijk te verwijderen en te vernietigen. 'Deze virulente mutaties moeten niet de kans krijgen om zich te verspreiden en groot te worden in de phytophthorapopulatie.'

Kessel gaf vrijdag tijdens de Biokennisweek een workshop over resistentiemanagement. Hij deed dit in het kader van het convenant 'Versnelde transitie naar robuuste aardappelrassen'. Dit convenant, dat in 2017 gestart is op initiatief van de biologische aardappelsector, heeft als doel om vanaf komend seizoen in Nederland 100 procent robuuste aardappelen te telen voor de biologische afzetkanalen.

Doel convenant

Robuust betekent voornamelijk resistent tegen phytophthora. Om het doel van het convenant te realiseren en vervolgens te handhaven, is het van groot belang dat de biologische aardappeltelers zuinig zijn op de beschikbare resistente rassen. Kessel laat in zijn presentatie zien hoe phytophthora zich in de praktijk manifesteert en wat daarvan de impact is op de teelt van resistente rassen.

De onderzoeker gewasbescherming en phytophthoraspecialist van WUR maakt een vergelijking met corona. 'Als het was gelukt om de eerste patiënt met corona goed te isoleren dan was dit virus nooit uitgegroeid tot de pandemie, zoals we daar nu mee te maken hebben. Zo is het ook met virulente mutanten van phytophthora. Als we die consequent de kop indrukken dan verdwijnt zo'n variant vanzelf weer.'

Unieke genotypen

De afgelopen twee jaar heeft Kessel met zijn collega's van de demovelden met robuuste aardappelrassen op drie locaties in Nederland isolaten met phytophthoravlekken verzameld. Uit zijn analyse blijkt dat in 2019 vooral de phytophthorastam EU 36 is gevonden op de robuuste rassen. Het afgelopen jaar was de variatie veel groter. Naast de EU 36 betrof dit ook bijvoorbeeld Blue 13, EU 37 en een aanzienlijke 'grijze' groep met nieuwe, min of meer unieke genotypen.

De grotere variatie en met name de grote bijdrage van deze grijze groep met verschillende nieuwe genotypen in 2020 laat volgens Kessel zien hoe phytophthora in staat is om zich genetisch snel aan te passen aan veranderende omstandigheden. 'De schimmel hanteert de strategie van survival of the fittest. Als gevolg daarvan verschuiven de verhoudingen in de schimmelpopulatie en verbetert phytophthora zich continu.'

Virulentietoets en grijze groep

De isolaten van de demovelden zijn door de WUR-onderzoekers vervolgens getest op hun virulentie. Dit is uitgevoerd met alle relevante phytophthora resistentiegenen. De virulentietoets bevestigt dat met name vertegenwoordigers uit de grijze groep af en toe zeldzame virulenties bevatten. 'Gelukkig komen deze virulenties nog niet op grote schaal in de praktijk voor', stelt Kessel.

'We vinden ook zeldzame virulenties bij enkele andere resistentiegenen. Dat levert in de praktijk nu nog geen problemen op. Het is echter wel zaak om juist voor deze onbekende stammen ervoor te zorgen dat de selectiedruk laag blijft. De basis van goed resistentiemanagement en dus behoud van de resistenties is ervoor te zorgen dat de aanwezigheid van virulente sporen zoveel mogelijk beperkt blijft.'

R-genen zijn zeldzaam

De WUR-onderzoeker benadrukt tot slot dat er niet eindeloos veel resistentiegenen tegen phytophthora beschikbaar zijn. 'We moeten het voorlopig doen met de resistentiebronnen die nu bekend zijn. R-genen zijn zeldzaam en daarmee waardevol. Des te meer reden om hier zuinig mee om te gaan in de aardappelteelt.'