Met val kabinet is stikstofopgave nog niet weg

De uitspraak van de Raad van State op 29 mei 2019 heeft in Nederland voor een aardverschuiving gezorgd. Het LNV-ministerschap van Carola Schouten kwam opeens in het teken van de stikstofcrisis te staan. De vrolijke noten over kringlooplandbouw raakten op de achtergrond. Meer dan 3.300 boeren, de Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders, kwamen zonder eigen schuld in een feitelijk illegale situatie te zitten. Ze hebben nu een vergunning nodig, terwijl eerder onder het PAS een melding volstond.

Maar dat is lang niet alles. Er ligt ook een immense opgave. Door de uitspraak is er de noodzaak om de reductie van ammoniak (voornamelijk uit de landbouw) en stikstofdioxide (voornamelijk uit andere bronnen) flink te beperken. Nieuwe vergunningverlening zal anders opnieuw stranden bij de rechter.

Er wordt nadrukkelijk door allerlei partijen naar de landbouw gekeken. Want hoewel de sector in de laatste decennia al de grootste reductie heeft gerealiseerd, draagt ammoniak nog altijd flink bij aan de totale stikstofemissie in Nederland. En dan is het politiek afwegen: wat vinden we belangrijk? Wonen, industrie, wegen, natuur of... landbouw.

En daar ligt nu precies het pijnpunt. Er wordt wel heel veel van de landbouw gevraagd, maar er komt niet zoveel voor terug. Geen betere prijzen, onvoldoende toekomstperspectief voor de lange termijn en een overheid die steeds nieuwe en andere wetgeving over de sector uitstort.

Dat alles zorgt voor de boosheid in de sector. Het liefst zien veel boeren, uit frustratie, dat de complete stikstofwetgeving van tafel wordt geveegd. Maar daarmee is de uitspraak van de Raad van State, waarmee het PAS werd afgeschoten, nog niet van tafel. En daarmee is de benodigde reductie ook nog niet van tafel. En bovendien: wat voor regering komt er straks? Misschien moet Rutte, als hij nog altijd de grootste blijft, straks wel over links. Is de landbouw dan beter af?

De tijd zal het moeten leren, want het Nederlandse electoraat is grillig. De verkiezingen op 17 maart zullen de richting moeten uitwijzen. Maar kijkend naar het politieke landschap, is het lang niet vanzelfsprekend dat de nieuwe Tweede Kamer straks meer pro-boer zal zijn.

Door het bondje van minister Schouten met SGP, SP en 50Plus om haar stikstofwet erdoorheen te krijgen, zijn er naast hoge doelstellingen ook verbeteringen gerealiseerd. Bijvoorbeeld dat de PAS-melders voor 2023 moeten zijn gelegaliseerd. Dat is nu wettelijk vastgelegd. De wet controversieel verklaren in de Eerste Kamer zet ook die oplossing op losse schroeven.