Boeren zijn zich vaak niet bewust van gevaar cybercriminelen

Veel boeren en tuinders staat nog helder voor ogen hoe ingrijpend de overval was die dierenactivisten vorig jaar pleegden op een varkensstal in Boxtel. Het was onder andere aanleiding voor het oprichten van Farmers Defence Force. 'Dat dergelijke activisten feitelijk net zoveel schade kunnen veroorzaken door niet via de staldeur maar via het internet een bedrijfssysteem binnen te dringen, lijken veel boeren te vergeten. Het bewustzijn van deze risico's is nog erg laag.'

Dat zegt projectleider Mirjam Balkema van LTO Noord van het project Cyber Weerbaarheid dat onlangs in Friesland is gestart. Het doel is agrarische bedrijven weerbaarder maken tegen cybercrime. Want in de agrarische sector neemt digitalisering in rap tempo toe. De 'Internet of Things', smart farming en de mogelijkheid om grote delen van boerenbedrijven digitaal aan te sturen, zorgen voor ongekende mogelijkheden.

Nieuwe risico's

Automatische koeling van producten, melkrobots, klimaatbeheersing in stallen of tuinbouwkassen en voercomputers. Het wordt steeds meer gemeengoed en staat meestal in directe verbinding met het internet. Handig, want controleerbaar en bestuurbaar op afstand. 'Tegelijkertijd brengt dit ook nieuwe risico's met zich mee. Wat je kunt aansturen via het internet, moet je ook goed beveiligen. Want ook een boerenbedrijf kan worden gehackt. Dit staat bij weinig agrarisch ondernemers hoog op de agenda, terwijl de digitale dreiging toeneemt. Het is hoog tijd voor meer bewustwording', stelt Balkema vast.

De overheid ziet dat niet alleen in de land- en tuinbouw, maar ook in andere delen van de samenleving. Hij heeft projectgeld beschikbaar gesteld om de weerbaarheid van burgers en bedrijven te vergroten. In het Friese pilotproject werkt LTO Noord hierin onder andere samen met ROC Friese Poort, ROC Friesland College en de MKB Cybercampus in Leeuwarden. Zo is de komende twee jaar in Friesland ruimte om zo'n zeshonderd agrarische bedrijven door te lichten op hun cyberweerbaarheid. Later kan het project worden uitgerold over andere delen van Nederland.

Akkerbouwer Sytse Zijlstra uit Ferwert is tevens ICT-docent bij ROC Friese Poort. Hij begeleidt de leerlingen die de komende maanden de bedrijfsscans op cyberveiligheid uitvoeren bij agrarisch ondernemers in Friesland. Ook geeft hij een basiscursus digitale veiligheid voor leerlingen van Nordwin College en Van Hall Larenstein.

Zakelijk en privé lopen door elkaar

Zijlstra ervaart bijna dagelijks hoe kwetsbaar bedrijven kunnen zijn voor cybercrime. 'Je kunt een aantal risico's zo uittekenen: op een boerenbedrijf lopen zakelijk en privé vaak door elkaar. De kinderen doen huiswerk of chatten op een computer waar de bedrijfsadministratie op staat en die met de melkrobot is verbonden. Als zo'n systeem wordt gehackt, bijvoorbeeld om het te gijzelen voor een vergoeding, heeft dat grote gevolgen.'

Maar er zijn ook andere risico's, zoals het geven van toegang tot het systeem aan externe leveranciers, zegt Zijlstra. 'En wie hebben de wachtwoorden voor de apps? Alles wat aan het internet is gekoppeld, is in principe een probleem.'

'Boeren zijn geen ICT'ers'

Zijlstra vindt het terecht dat de overheid meer inzet op het vergroten van de cyberweerbaarheid onder agrarisch ondernemers. 'Boeren zijn geen ICT'ers. Ze hebben vaak ook maar een basiskennis van hun computersysteem. Dat is prima, want hun kennis ligt ergens anders. Maar net als ieder ander vinden ze cyberveiligheid wel belangrijk. En met wat eenvoudige hulpmiddelen, zoals een datakluis voor wachtwoorden, kun je die veiligheid al vergroten. Ook de gevolgen van een eventuele calamiteit in beeld hebben, brengt je al verder.'

Verder vindt Zijlstra dat leveranciers ook een zorgplicht hebben. 'Zij kunnen hun klanten helpen bij het beperken van de risico's. Het moet wel vanuit de boer zelf komen om er iets aan te doen.'