'Deal or no deal, that’s the question'

Het gebeurt me niet vaak dat ik absoluut niet kan inschatten wat de uitkomst zal zijn van een Europese kwestie. Toch is dit bij de brexit het geval. Het is alweer vierenhalf jaar geleden dat de Britten in een referendum met een nipte meerderheid kozen voor een brexit. Inmiddels is iedereen brexitmoe en worden deadlines steeds weer uitgesteld. Toch lijkt 1 januari een harde deadline te zijn. Deal of geen deal, vanaf dan maakt het Verenigd Koninkrijk (VK) geen deel meer uit van de Europese Unie (EU) en de Europese interne markt.

Wat de uitkomst ook wordt, de brexit zal voor de Nederlandse land- en tuinbouwsector een negatief effect hebben. Het VK is namelijk een belangrijke exportmarkt voor de Nederlandse land- en tuinbouw. Maar liefst 10 procent van de voedingsmiddelen die wij exporteren gaat naar het VK. Zo'n 15 procent van ons geëxporteerde vlees gaat het kanaal over. Voor de tuinbouw en zuivel is dit respectievelijk 12 en 5 procent.

Als er geen handelsakkoord wordt gesloten tussen het VK en de EU, is de verwachting dat de kosten voor exporteurs flink stijgen. De EU heeft dan geen afspraken met het VK gemaakt over bijvoorbeeld verlaagde douanerechten. Automatisch gelden dan de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Dit betekent dat landen bij de vaststelling van douanetarieven niet mogen worden voorgetrokken. Met andere woorden: de douanetarieven voor goederen die bijvoorbeeld gelden voor de Verenigde Staten, zullen ook gaan gelden voor de EU.

Verder is de verwachting dat bij een no-deal de waarde van het Britse pond zal dalen, zodat Nederlandse producten relatief duur worden. Bovendien is het voor bederfelijke landbouwproducten van groot belang dat de douaneformaliteiten en transporttijden zo kort mogelijk zijn. En we kennen inmiddels allemaal de scenario's van lange files bij Calais en Dover.

Al met al geen goed vooruitzicht dus. Te midden van al die onzekerheid is het goed te weten dat de EU noodplannen in de kast heeft liggen voor een no-dealscenario, bijvoorbeeld voor tijdelijke afspraken over goederentransport. Ook de Nederlandse overheid is al maanden bezig met voorbereidingen door bijvoorbeeld meer douanebeambten aan te nemen.

De komende weken zal er nog intensief worden onderhandeld. En gek genoeg is dat goed nieuws. Het had meerdere keren weinig gescheeld of de EU en het VK waren met ruzie uit elkaar gegaan. Laten we hopen dat, met kerst in het achterhoofd, realisme en pragmatisme zegevieren boven emotie.