VVD: 'Schaarse ruimte maakt onze landbouw ontzettend innovatief'

De stikstofwet van landbouwminister Carola Schouten wordt volgende week behandeld in de Tweede Kamer. Deze moet Nederland uit de stikstofcrisis helpen. Eenvoudig is dat niet. Voor corona noemde Mark Rutte de stikstofcrisis de heftigste in zijn loopbaan als premier. Voor de VVD was het reden om een speciale stikstofwoordvoerder in de fractie aan te stellen.

Laten we de mislukte voermaatregel zo gauw mogelijk vergeten

Mark Harbers, Tweede Kamerlid en stikstofwoordvoerder van de VVD

Mark Harbers, voormalig staatssecretaris en havenwethouder, weet inmiddels van de hoed en de rand. Volgens de VVD is innovatie de manier om uit deze crisis te komen. Deze week werd het voorstel omarmd om een innovatiegezant voor de landbouw te benoemen.

Wat gaat deze innovatiegezant doen?

'Die krijgt vooral als taak om innovaties aan te jagen en ervoor te zorgen dat ze ook op het boerenerf terechtkomen. Op dit moment hebben we vaak te maken met stroperige vergunningverlening voor nieuwe technieken.

Denk aan de RAV-lijst met daarop de toegestane technieken om ammoniak te reduceren. 'Het ministerie van LNV gaat over ammoniakreductie, terwijl het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over de RAV-lijst gaat. Dat maakt het er niet eenvoudiger op.'

Hoe gaat Nederland uit de stikstofcrisis komen?

'In ieder geval niet door het probleem te ontkennen of door naar andere sectoren te wijzen. De enige weg vooruit is door de staat van onze natuur te verbeteren. Dat moeten we samen doen. Elke sector moet daar een bijdrage aan leveren, ook de landbouw.

'Het ligt ook niet zo zwart-wit als soms wordt voorgesteld. Een boer zit ook weleens in de auto en er zijn ook boeren die het vliegtuig pakken om op vakantie te gaan. Een heel pakket aan maatregelen is nodig. Techniek en innovatie kunnen wat ons betreft daar een heel belangrijke rol in spelen.'

Zijn de doelstellingen wel realistisch? Jullie zijn voor herijking van Natura 2000-gebieden.

'We moeten hoe dan ook die inspanning leveren om de natuur te beschermen. Sommige soorten hebben we nu eenmaal nodig en moeten we daarom wettelijk gezien beschermen. Maar soms is het onuitvoerbaar en tegenstrijdig en kunnen gebieden wellicht anders worden ingedeeld.

'Een goed voorbeeld vind ikzelf het Wierdense Veld. Voor de verbetering van de natuur moet het grondwaterpeil daar omhoog en kan er minder water worden onttrokken om verdroging tegen te gaan. Tegelijkertijd is het een waterwingebied waarvoor geen alternatief is. Dat is tegenstrijdig.'

De veestapel hoeft niet kleiner van de VVD?

'Dat is echt veel te simpel gedacht. Er zijn zoveel mogelijkheden om de stikstofemissie te verkleinen. Denk aan allerlei bronmaatregelen, zoals meer beweiden, staltechnieken, andere manieren van mest uitrijden. Het totale pakket aan mogelijkheden moet ons vooruit helpen. Maar dan moeten we het wel financieel mogelijk maken.

'Als VVD willen we niet op de stoel van de boer gaan zitten. Laten we de mislukte voermaatregel van deze zomer zo gauw mogelijk vergeten. Maar het kost wel allemaal geld. Daar moeten we de sector in ondersteunen.'

En het uitkopen van bedrijven?

'In sommige gevallen kan dat wellicht een bijdrage leveren, in een gebiedsgerichte aanpak. Dat moeten we regionaal bekijken, daar hebben provincies een belangrijke rol in. Het kan onderdeel zijn van een totaalpakket.

'Wij zijn ook verbaasd dat boeren met de vorige maand geïntroduceerde opkoopregeling 'Gerichte opkoop veehouderijen' niet op een andere plek als boer door kunnen gaan. Daar hebben we vragen over gesteld. Bedrijfsverplaatsing kan juist bijdragen. Maar uitkoop is eigenlijk heel erg duur.

'Met de huidige regeling kunnen hooguit enkele tientallen bedrijven worden uitgekocht die misschien al wilden stoppen. Via innovatie bereik je met hetzelfde geld veel meer. Dat is ook de reden dat we een deel van het opkoopgeld vooralsnog reserveren voor innovatie.'

Is de stikstofcrisis niet vooral een ruimtelijk vraagstuk? Misschien is het hier veel te druk.

'Dat geldt voor heel veel vraagstukken waar we in Nederland mee te maken hebben. Dat is niet nieuw. Elke millimeter in Nederland is door mensen vormgegeven en heeft een functie. Dat heeft ons juist heel ver gebracht.

'De schaarse ruimte maakt heel veel sectoren, en ook de landbouw, ontzettend innovatief. In mijn tijd als havenwethouder in Rotterdam heb ik dat ook gezien. Buitenlanders waren onder de indruk van hoe vindingrijk wij met onze ruimte omgaan.'

Maar niet alles kan. Wat is voor de VVD belangrijker? Industrie, natuur, woningbouw of landbouw?

'Voor elk gebied zijn er andere prioriteiten. Maar als we willen dat de landbouw extensiever en grondgebonden wordt, moet daar ook grond voor beschikbaar zijn. De overheid moet die extensivering dan ook mogelijk maken.'

Ondertussen is er nog wel een groot probleem: de PAS-melders die nog niet zijn gelegaliseerd.

'Heel problematisch. Ik ken de verhalen van bedrijven die geen financiering kunnen krijgen of die de opvolging niet kunnen regelen. Ik hoop dat de minister volgende week helder maakt hoe we dit gaan oplossen. Ik heb daar wel vertrouwen in.

'Schouten grijpt vrijwel elke gelegenheid aan om te melden dat deze bedrijven hoe dan ook zullen worden gelegaliseerd. Dat kan ook niet anders. Ze hebben geen schuld aan deze situatie. Daarom moet de overheid het zo snel mogelijk oplossen.'