Nobelprijs opsteker voor adepten Crispr-Cas

De Française Emmanuelle Charpentier en de Amerikaanse Jennifer Doudna hebben basiskennis, deels in Nederland ontwikkeld, omgezet in een praktisch bruikbare techniek. Zowel in de landbouw als de medische sector opent de techniek nieuwe toepassingen.

Plantum, de brancheorganisatie van de veredelingssector, hoopt dat de waardering voor de uitvinding de discussie over het gebruik ervan in een stroomversnelling brengt. 'Wij vinden het een nuttig stuk gereedschap. Het gaat de veredeling niet helemaal op zijn kop gooien, maar het kan een belangrijke toevoeging van de mogelijkheden zijn', meent Plantum-directeur Niels Louwaars.

Kapitaalkrachtig

Europese wetgeving rekent de techniek onder de juridische definitie van 'genetische modificatie'. Dit betekent dat de voorwaarden voor toepassing zo zijn geformuleerd dat het in de praktijk alleen door kapitaalkrachtige multinationals gebruikt kan worden. 'De wetgeving is beperkend', erkent Louwaars.

Toch heeft Crispr-Cas inmiddels veel pleitbezorgers in Europa die de techniek breder willen toepassen. Landbouwminister Carola Schouten en haar Duitse collega Julia Klöckner staan achter deze methode, net als onder meer Spanje, Denemarken, Estland en Zweden.

Die steun is te verklaren. Crispr-Cas kan doelen uit het Europees landbouwbeleid dichterbij brengen, meent Louwaars. 'Alle beleidslijnen in de Green Deal en de Boer-tot-Bord-strategie hebben veredeling nodig. Om in 2030 met minder chemische gewasbescherming te telen zijn robuuste, resistente rassen nodig.' Verder maakt Crispr-Cas het mogelijk om gewassen door veredeling aan te passen op klimaatverandering of om de productie te verhogen om de toenemende populatie te voeden. Louwaars: 'Veredelen van die rassen kost veel tijd, maar deze snelle vorm van veredeling kan dit allemaal een zetje geven.'

Beleidsverandering

Louwaars denkt niet dat de Europese Commissie haar standpunt op heel korte termijn gaat veranderen. De Commissie laat een studie doen naar Crispr-Cas. In april volgend jaar wordt hierover gerapporteerd. Hoe ver het rapport zal gaan, is onduidelijk, zegt Louwaars. 'Het kan een inventarisatie van de mogelijkheden zijn óf de eerste aanzet tot een beleidsverandering.'

Hoe die wetgeving eruit zou kunnen zien, is een volgende stap. 'Crispr-Cas is niet één technologie. Je kunt mutaties veroorzaken door 'knippen' in het DNA aan te brengen, door letters uit de DNA-sequenties te veranderen of door hele stukken DNA met specifieke eigenschappen over te zetten', legt Louwaars uit.

'Dat laatste is zeker wel te vergelijken met de huidige GMO's. Die eerste twee levert planten op die ook zomaar in de natuur kunnen ontstaan. In Japan, Australië en veel Zuid-Amerikaanse landen is er al wetgeving gemaakt die dat laatste mogelijk maakt.'