Melkveehouder Combee onderneemt in balans met omgeving

De 23-jarige Bart Combee geniet van het boeren. Ieder moment dat hij thuiswerkt, naast zijn baan als werkvoorbereider. 'Ik probeer me meer te focussen op denken in oplossingen, dan me de hele tijd druk te maken over bijvoorbeeld Brabantse stikstofplannen.' Sinds vorig jaar zit de Brabantse ondernemer met vader Bas en moeder Dimphie Combee in een maatschap om over enkele jaren het bedrijf over te nemen.

De huidige ligboxenstal is aan vervanging toe. Met een garage met showroom die vlak naast de stal ligt, is nieuwbouw vanwege het geurbeleid onmogelijk. Als student aan de Aeres Hogeschool in Dronten merkte Combee al dat hij anders moest denken. Tijdens zijn opleiding rekende hij verschillende nieuwbouwsituaties door.

De ondernemer zag kansen in het beekdal achter de boerderij. Midden op de huiskavel, met de 13 hectare weidepercelen hier direct omheen. Dat is praktisch, straks bij het robotmelken. En het geeft geen geurproblemen voor omwonenden.

Hobbels op de weg

Waar een wil is, is een weg. In dit geval geen gemakkelijke, blijkt nu. 'Je loopt wel tegen heel veel dingen aan. Telkens komt er een nieuwe hobbel bij', zegt Combee.

Goede hulp kwam er vanuit de prijsvraag Brood en Spelen voor innovatieve initiatieven. Als een van de acht winnaars kreeg Combee 25.000 euro aan advies en twee coaches vanuit de provincie. 'Zij hielpen dit vernieuwende concept te trekken. Wat is bijvoorbeeld mogelijk binnen het bestemmingsplan en de regels vanuit de provincie?'

Ook de Duinboeren, een groep ondernemers in de buurt van de Loonse en Drunense Duinen, hielpen om de mogelijkheden op deze locatie te onderzoeken.

Kwatrijnstal

Een van deze ondernemers heeft een innovatieve stal gebouwd die in het landschap is ingepast volgens het kwatrijnconcept. Dat vindt Combee prachtig. Een architect heeft voor hem een nieuwe variant ontworpen, met drie dakpunten. 'De stal is niet hoog en vooral transparant. Mensen kunnen over en door de stal heen kijken en ze kunnen de koeien zien.'

De omgeving is bij een innovatief project als dit belangrijk, net als draagvlak, stelt Combee. 'Voor ons kan dit een optimaal concept zijn. Ook andere partijen moeten hierachter staan, want we hebben een license to produce nodig. Zo hebben we over de plannen gesprekken gevoerd met onder meer het Brabants Landschap, het waterschap, de provincie, de gemeente en de Brabantse Milieu Federatie. En natuurlijk de buurt.'

Het kwatrijn levert ook een belangrijke bijdrage aan die license to produce. 'De stal heeft speciale ligboxeilanden met stro. De urine zakt door de vloer en wordt apart opgevangen, de vaste mest is stapelbaar', legt Combee uit.

Dit systeem geeft niet alleen een lage ammoniakemissie, stalmest en urine zijn twee waardevolle mestproducten. Zo is de urine inzetbaar als een soort kunstmestvervanger, terwijl de stalmest goed is voor het organischestofgehalte. De urine wordt ingezet op de graspercelen, de vaste mest daarnaast ook voor overige gewassen en natuurpercelen. Er wordt 12 hectare van Brabants Landschap gebruikt.

Wandelroute

Een verbinding met de omgeving is belangrijk, net als maatschappelijk draagvlak. Om die verbinding te versterken, wordt door het gebied een wandelpad aangelegd dat aansluit op het wandelnetwerk in Midden-Brabant. Ook wil Combee op termijn zelf kaas maken. Hij heeft ervaring opgedaan tijdens een stage bij kaasmaker Aurora.

Verder wordt draagvlak gecreëerd in de vorm van kringlooplandbouw. Binnen die kringloop wil Combee ook graan telen, waarbij het graan geschikt is als veevoer en het stro als strooisel wordt gebruikt.

Voor een deel wordt er al gewerkt volgens het kringloopprincipe. Zo voert het bedrijf gemengd, met onder meer aardappelen afkomstig uit de buurt en de eigen teelt van voederbieten. Ook wordt al veel ervaring opgedaan met grasklaver, waarbij de klaver zorgt voor een extra stikstoflevering aan de bodem.

Dag en nacht weiden

Dit kringloopdenken zit hem ook in het aanbieden van zoveel mogelijk vers gras. In de zomerperiode wordt dag en nacht geweid, terwijl zelfs tot in november stalvoedering wordt toegepast. Combee: 'Zo krijgen we zoveel mogelijk groen gras in de koe. Dat bevalt goed, vers gras is gemakkelijk en smakelijk.'

Combee is tevreden over de stal, net als andere partijen in de omgeving. Hij verwacht dat eind dit jaar alle vergunningen en de financiering rond zijn. Begin volgend jaar wordt dan met de bouw gestart.