SER-advies: 'Biogrondstoffen zo hoogwaardig inzetten'

De Sociaal-Economische Raad (SER) verbindt nog een aantal voorwaarden aan dit advies. Zo bepaalt de politiek het tempo waarin stimulering van hoogwaardige inzet wordt opgebouwd en laagwaardig gebruik wordt afgebouwd. Investeringszekerheid voor de lange termijn is daarbij van groot belang.

Het advies met de titel 'Biomassa in balans. Een duurzaamheidskader voor hoogwaardige inzet van biogrondstoffen' is door SER-voorzitter Mariëtte Hamer met SER-leden Ed Nijpels en Katrien Termeer aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat aangeboden, samen met een suikerbiet als symbool van een waardevolle biogrondstof.

Gewassen vervangen olie en gas

De SER noemt opbouw, ombouw en afbouw als kernwoorden. De toekomst ligt volgens de raad bij meer hoogwaardige inzet van biogrondstoffen als grondstof voor de chemie en materialen. Dat kan komen uit gewassen, algen, bomen en planten en dierlijke producten. In de chemie kunnen ze deels olie en gas als grondstof vervangen. Daarmee kunnen bijvoorbeeld bioplastics of biobeton worden gemaakt.

Langdurige vastlegging van CO2 in materialen helpt het klimaat en past bij een circulaire economie en kringlooplandbouw, stelt de SER. Zo ontstaat een circulair, biobased bedrijfsleven met goede economische kansen. De technieken hiervoor staan nog in de kinderschoenen. Opbouw vraagt daarom om een helder, langjarig en consistent overheidsbeleid waar bedrijfsleven, arbeidsmarkt en onderzoekers op kunnen inspelen.

Ombouw voor overbrugging

Voor een aantal energetische toepassingen is nog geen duurzaam alternatief beschikbaar. Daar zijn biogrondstoffen een overbruggingsoplossing. Dat vraagt om een zorgvuldige, maar snelle ombouw. Biobrandstof is bijvoorbeeld voorlopig nodig bij zwaar transport en lucht- en scheepvaart. Elektrische vrachtwagens en synthetische kerosine gemaakt uit duurzame energie en CO2 zijn er nog niet. De SER benadrukt dat het tempo van zowel de opbouw als de ombouw omhoog kan met inachtneming van duurzaamheid en investeringszekerheid.

De SER adviseert de inzet van biogrondstoffen voor elektriciteit en warmte voor gebouwen af te bouwen. Bij inzet voor warmte is het cruciaal dat het kabinet initiatieven neemt om duurzame alternatieven, als geothermie, aquathermie en warmtepompen zo snel mogelijk beschikbaar te maken. Anders komen de klimaatdoelen in de knel.

Meervoudige verwaarding

Meervoudige verwaarding wordt steeds belangrijker, constateert de SER. Er zijn diverse gewassen die elk verschillende grondstoffen kunnen leveren voor meerdere toepassingen. Aardappelen en suikerbieten zijn al bekende voorbeelden Van de laatste worden de componenten al gebruikt voor voeding, grondstof voor de chemie, energieopwekking en bodemverrijking. Bioraffinage maakt het mogelijk verschillende bouwstenen van een biogrondstof te scheiden. Die kunnen fossiele grondstoffen vervangen.

De raad adviseert duidelijke en steeds verder verfijnde eisen te formuleren en te borgen voor duurzame productie. De Europese richtlijn voor hernieuwbare energie biedt hiervoor een basis. Het gaat ook over sociaal-economische criteria, waaronder werkgelegenheid, beperken van ecologische risico's en eisen voor een schone en gezonde leefomgeving zoals de uitstoot bij gebruik van biogrondstoffen.

Kabinet moet regie nemen

Een belangrijke randvoorwaarde voor een bredere toepassing is de beschikbaarheid, stelt de SER. De wereldwijde beschikbaarheid van duurzame biogrondstoffen is beperkt. Nederland mag daar geen onevenredig groot beslag op leggen. Het advies biedt een afwegingskader voor de noodzakelijke keuzes. Het ligt nu in handen van het kabinet om de strategie voor de toepassing in Nederland te bepalen, de kaders vast te leggen en de regie te nemen.

De SER gebruikt het begrip 'biogrondstoffen' omdat het beter de diversiteit en de waarde van diverse stromen van biomassa weergeeft. Het advies is voorbereid door de SER-commissie Duurzaam Ondernemen. Die staat onder voorzitterschap van Ed Nijpels en de Subcommissie Biomassa onder voorzitterschap van Katrien Termeer. Naast de Kroonleden maken sociale partners, natuur- en milieuorganisaties en onafhankelijke deskundigen deel uit van de commissie DUO.