Geen plantoctrooi bij klassieke veredeling

De Grote Kamer van Beroep van het Europees Octrooibureau (EOB) bevestigde eind vorige week dat het eerdere besluit om geen octrooien te verlenen op essentieel biologische processen juridisch geldig is. Het betekent dat er definitief een streep kan door plantoctrooien. Er kan dus geen patent worden aangevraagd op producten die het resultaat zijn van klassieke veredeling.

Er geldt geen terugwerkende kracht voor de uitspraak. Octrooien die zijn ingediend voor 1 juli 2017 blijven geldig of kunnen alsnog worden verleend. Met het besluit lijkt het EOB tegemoet te komen aan de politieke en maatschappelijk onrust die er bestond over het claimen van planteigenschappen door een aantal grote bedrijven.

De politieke onrust zorgde ervoor dat het Europees Parlement afgelopen herfst met brede steun een resolutie heeft aangenomen die een einde moest maken aan octrooien op planten. De resolutie werd ingediend door het CDA, samen met de Fractie Europese Volkspartij (EVP). Hiermee heeft het Europarlement het opgenomen voor het kwekersrecht.

‘Plantenrassen, maar ook eigenschappen daarvan of biologische werkwijzen mogen op geen enkele wijze octrooieerbaar worden. Dan is het einde zoek, dat zou zorgen voor het einde voor de plantveredeling en kwekers in Europa’, vindt CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik, die ongehinderde toegang tot plantmateriaal belangrijk vindt.

Langdurige kwestie

De kwestie rond plantoctrooien speelt al sinds het voorjaar van 2015. Toen besloot de Hoge Kamer van Beroep van het EOB dat plantaardige producten uit klassieke verdeling een patent kunnen krijgen. Vervolgens zijn er twee patenten uitgegeven, voor een paprika- en voor een broccolivariant.

De Nederlandse Europarlementariërs Annie Schreijer-Pierik, Jan Huitema (VVD) en Bas Belder (SGP) zetten het onderwerp eind 2015 op de Europese agenda. De Europese Commissie werd gevraagd te stoppen met plantoctrooien.

Huitema is bang dat een octrooi ertoe leidt dat een partij een monopolie krijgt op een bepaald gewas en dat voor woekerprijzen kan verkopen. ‘Na een lang proces kunnen we nu de vruchten plukken van het gedane werk binnen de politieke arena. De richtsnoeren die bij het toekennen van patenten worden gehanteerd, worden aangepast. Hierdoor wordt voorkomen dat groente en fruit in de handen van een klein aantal grote bedrijven komt te liggen.’

De Europarlementariër zette samen met Bas Belder (SGP) het onderwerp op de politieke agenda van het Europees Parlement. ‘Ik ben zeer verheugd. Een grote overwinning voor onze kwekers die bekend staan om hun innovatieve kracht en hiermee een grote bijdrage leveren aan de wereldwijde voedselvoorziening. Door het besluit van het EOB is dit nu veel beter beschermd. De tomaat moet van ons allemaal blijven.’

Opheldering nodig

De Hoge Kamer van Beroep van het EOB besloot in het voorjaar van 2015 dat producten die voortkomen uit essentiële biologische processen (klassieke verdeling) een patent kunnen krijgen. Europese wetgeving werd hierbij te strikt geïnterpreteerd, zo bleek later. Europese politici wilden bij de wetgeving opheldering van de Europese Commissie.

In november 2016 publiceerde de Commissie een document waarin het zegt dat het nooit de intentie is geweest de mogelijkheid te geven natuurlijke eigenschappen van planten en producten voortgekomen uit klassieke veredeling te patenteren.

In juni 2017 stopte het Europees Octrooibureau met het verlenen van octrooien op groenten en fruit die uit klassieke veredeling voortkomen. Dit besluit werd in december 2018 afgewezen door de Technische Kamer van Beroep. Die kamer concludeerde dat dit verbod in strijd is met het Europees Octrooiverdrag. Daarop is gevraagd aan Grote Kamer van Beroep van het EOB om definitief een uitspraak te doen.

Op 14 mei kwam er duidelijkheid: geen patenten bij klassieke veredeling. Voor veredeling met biotechnologische technieken blijft dat wel mogelijk.