ESBL-overdracht naar mens lijkt minder

René Luijmes1Health4Food is het samenwerkingsverband tussen bedrijfsleven, overheid en onderzoek op het gebied van dier- en volksgezondheid.
Binnen dit onderzoeksprogramma lopen acht projecten, onder andere ESBL-attributie en DOT, vertelt Peter Paree, programmaleider van ZLTO. Bij de eerste staat centraal hoe de overdracht van Extended Spectrum Beta-lactamases-resistente bacteriën (ESBL’s) verloopt.
ESBL’s zijn enzymen die worden gemaakt door bacteriën. Deze enzymen kunnen antibiotica als cefalosporine en penicilline afbreken. Daardoor kunnen deze bacteriën resistent worden voor deze geneesmiddelen.
Onbekend is hoe groot hierbij de bijdrage is vanuit de veehouderij. Ook andere bronnen als import uit het buitenland, circulatie van ESBL’s in ziekenhuizen en direct contact tussen mensen zijn mogelijk. Ook hiervan is niet bekend in welke mate deze verschillende routes bijdragen aan de overdracht van resistente bacteriën.
Het onderzoek naar ESBL-attributie gaat over de overdracht van ESBL’s van mens naar mens en van dier naar mens. Te denken valt aan contact met voedingsmiddelen of via het milieu.
Tweede doel is het vaststellen wat de bijdrage is van de dierlijke sectoren en waar aangrijpingspunten zijn in de keten boerderij, slachterij en verdere verwerking van vlees om het probleem aan te pakken. Ook wordt gekeken naar andere bronnen van overdracht, bijvoorbeeld van huisdieren naar de mens.
Het onderzoek past in het streven van het 1Health4Food-programma om de overdracht van verwekkers van zoönosen - voor mensen besmettelijke dierziekten - zo veel mogelijk te beperken en resistentie te minimaliseren. Ook is vermindering van antibioticagebruik een uitgangspunt door onderbouwd en verantwoord gebruik van effectieve middelen.
De eerste, voorlopige resultaten van het onderzoek worden tijdens een resultatendag gepresenteerd. Er blijken overeenkomsten en verschillen tussen ESBL’s, die bij mensen en diersoorten voorkomen. Dit onderscheid is vast te stellen op basis van DNA. ‘Overdracht van ESBL’s van patiënten naar dieren en van dieren naar mensen lijkt toch minder omvangrijk dan aanvankelijk werd aangenomen’, stelt Paree.
Zowel dieren als gezonde mensen kunnen een bron zijn van een ESBL-infectie bij patiënten. ‘Ook als andere patiënten of andere mensen voor besmetting zorgen, in plaats van landbouwhuisdieren, moeten we niet inslapen’, vindt hij. ‘We moeten er alles aan doen om dit probleem op te lossen.’

Luchtwegproblemen

Daarnaast is er het DOT-project, dat staat voor Diagnostiek, Ontwikkeling en Toepassing. Dit project is gericht op de ontwikkeling van snelle testen om ziekteverwekkers vast te stellen en een test om te kijken of een aangetoonde bacterie gevoelig is voor eerste- en tweedekeus antibiotica. Daarmee is het mogelijk om betere keuzes te maken in antibioticagebruik.
Allereerst wordt gekeken naar luchtwegproblemen bij vleeskalveren. Dit wordt volgend jaar afgerond.
Paree: ‘We hebben dan methoden om een snelle diagnose te stellen die aantoont aan welke luchtwegaandoening een kalf lijdt. Daarna willen we de resultaten vertalen naar andere sectoren.’