Coronacrisis leidt tot concurrentieslag om arbeidsmigrant

ABN Amro ziet dat de strijd tegen de coronapandemie in EU-landen op verschillende manieren wordt gevoerd. Dit belemmert mogelijkerwijze een gefaseerde terugkeer naar normaal grensoverschrijdend verkeer. Uitzenders met veel Oost-Europees personeel geven aan te verwachten dat het nog 1,5 tot 3 maanden kan duren voordat er sprake is van een normalisatie.

Vanuit de agrarische sector zijn de afgelopen maand veel arbeidsmigranten vroegtijdig teruggekeerd naar hun thuisland. Vooral Polen wilden daarmee voorkomen dat ze bij thuiskomst aan strenge quarantaineregels moesten voldoen. Daarom keerden in de dagen voor 15 maart naar schatting 2 tot 4 miljoen Poolse arbeidsmigranten uit de Europese Unie terug naar Polen. Ook Roemenië en Bulgarije hebben de afgelopen weken inreis- en uitreisbeperkingen afgekondigd.

Het vertrek van Poolse uitzendkrachten is vooral in de agrarische sector een probleem. Met name in de (glas)tuinbouw en paddenstoelenteelt bestaat een groot deel van het personeel uit Oost-Europese werknemers. In de glastuinbouw maakt 31 procent van de bedrijven gebruik van buitenlandse arbeidskrachten. In de open teelttuinbouw, zoals asperges, is dat 8 procent.

Extra aanbod

Nu diverse andere sectoren van de economie, zoals de retail en horeca, door de coronamaatregelen direct hard geraakt worden, kan dit voor de landbouw in theorie extra aanbod genereren van flexibele arbeidskrachten. Tegelijkertijd ziet de bank dat door de coronacrisis de concurrentie tussen landen in West-Europa om buitenlandse arbeidskrachten scherper wordt gevoerd. Met name in de markt voor ongeschoolde agrarische arbeid.

Om nieuwe werknemers te trekken zijn diverse initiatieven opgezet om te bekijken of vraag en aanbod gemakkelijker bij elkaar kunnen worden gebracht. Voorbeelden zijn de websites Helponsoogsten.nl en Werkenindelandentuinbouw.nl. Voor het steken van asperges, dat in deze periode in volle gang is, wordt in de provincie Zeeland de hulp gevraagd van horecapersoneel dat werkloos thuis zit.

De analisten van ABN Amro vragen zich af of deze initiatieven voldoende soelaas bieden. Alleen al omdat vervangende werkwilligen vaak veel reiskilometers zullen moeten maken naar hun nieuwe werkgever.

Lager uurloon, lagere uitkering

Ook zal het lastig worden om werkloosgeraakte uitzendkrachten uit andere sectoren op korte termijn te interesseren voor werkzaamheden in de landbouw. Indien zij een lager uurloon accepteren, kan dat later weer van invloed zijn op hun (lagere) uitkering.

Wat het uurloon betreft heeft Nederland ook meer concurrentie gekregen van Duitsland. Daar is per 1 januari 2020 het minimumuurloon verhoogd van 9,19 euro naar 9,35 euro voor werknemers van 18 jaar en ouder. In Nederland moet iemand 21 jaar oud zijn om dat te verdienen.

De Duitse regels voor nieuwe seizoenarbeiders uit Oost- Europa zijn aangescherpt, in verband met de coronapandemie. Om lange busreizen door Europa te vermijden, moeten ze een vliegticket boeken naar het land waar ze aan het werk willen.

Anderzijds komt Duitsland de seizoensarbeiders ook tegemoet. Sinds kort kunnen ze er langer werken zonder premies af te dragen. Die voordelen biedt Nederland vooralsnog niet, aldus ABN Amro.