Coronavirus heeft sneeuwbaleffect in keten

Het Centraal Planbureau verwacht dat de Nederlandse economie in 2020 tussen de 1,2 en 7,7 procent zal krimpen. Volgens ABN Amro moet de land- en tuinbouw 2 procent inleveren. Rabobank schat de krimp van de sectoren bosbouw, visserij en land- en tuinbouw groter in: 3 procent.

Bij deze voorspelling ging de Rabobank nog uit van een economische standstill tot 6 april. De raming wordt nog aangepast aan de verlenging van de coronamaatregelen tot 28 april.

De agrarische sector is in de regel een sector die minder gevoelig is voor economische schommelingen. De impact van het Covid-19-virus is echter wel zeer groot. Doordat grenzen sloten en de maatschappij praktisch op slot ging, kelderde de vraag in de sierteelt. Daarnaast verschoven de bestedingen in café, restaurant en stationswinkel naar de supermarkt, constateert ABN Amro.

Hamsteren

Het hamsteren waarop veelvuldig wordt gewezen, blijkt deels een vervanging van meer thuis eten, in plaats van het broodje bij de benzinepomp of de salade van AH to go.

De veranderende consumentenbehoefte leidt nog altijd tot stijgende omzetten in de supermarkten. In week 12 lag de omzet 25 procent hoger dan vorig jaar. Een week eerder boekten ze kerstomzetten (+30 procent), meldt het CBS. Uitschieters zijn bakkerijproducten (+160 procent), rijst (+106 procent), diepvriesgroenten (+90 procent) en groenteconserven (+102 procent).

De vraaguitval bij de horeca betekent dat leveranciers van het out-of-home-kanaal meer economische schade ondervinden. Dit zijn bijvoorbeeld de groothandels en producenten van premium vlees en vis, maar ook aardappelen die verwerkt worden tot friet. De plotselinge vraaguitval in de horeca veroorzaakte een schokgolf door de hele keten, stelt ABN Amro.

Verbinding tussen sectoren

Economen Jadé Dieteren en Lize Nauta van Rabobank Nederland hebben gekeken hoe die schokken doorwerken in de economie. Zij hebben daarbij in kaart gebracht hoe sectoren met elkaar zijn verbonden en hoe het reilen en zeilen van de ene bedrijfstak van invloed kan zijn op het functioneren van de andere.

Nauta illustreert dat met het voorbeeld van de zuivelketen. Koemelk vindt via onder meer de zuivelindustrie zijn weg naar supermarkt en horeca.

Op basis van hun studie stellen Dieteren en Nauta dat voedingsmiddelenindustrie, landbouw en bouw de meest centrale sectoren zijn voor de economie. Opvallend genoeg staan de drie bedrijfstakken niet in de top 10 van grootste sectoren naar bruto toegevoegde waarde.

'Bosbouw en loterijen staan het minst centraal'

'Deze drie sectoren zijn dus belangrijker voor de Nederlandse economie dan ze lijken op basis van hun economische bijdrage. Schokken daar veroorzaken een sneeuwbaleffect in andere sectoren', zegt Dieteren. Sectoren die het minst centraal staan, zijn bijvoorbeeld bosbouw of loterijen. Gaat het daar slecht, dan heeft dat weinig effect op andere sectoren.

Deze inzichten in het belang van onder meer de voedingssector zijn relevant in het licht van de coronacrisis, zeggen Nauta en Dieteren. Want inzicht in welke sectoren centraal staan in de economie, kan helpen bij de vormgeving van steunmaatregelen om het effect van het doorwerken van schokken naar de algehele economie in te dammen.

Grote prijsbewegingen van voedsel

De gevolgen van het coronavirus zijn zichtbaar in grote prijsbewegingen van voedsel op de wereldmarkt. De FAO, de landbouw- en voedselorganisatie van de VN, signaleert grote dalingen. Deze worden veroorzaakt door de daling van de mondiale olieprijzen en de economische neergang door de coronapandemie.

De FAO-voedselprijsindex, die maandelijkse veranderingen in de internationale prijzen van voedselgrondstoffen bijhoudt, bedroeg in maart gemiddeld 172,2 punten, een daling van 4,3 procent ten opzichte van februari.

Suikerprijsindex gedaald

De FAO-suikerprijsindex liet een daling zien van 19,1 procent ten opzichte van de voorgaande maand. Oorzaken zijn onder meer een verminderde consumptie buitenshuis en een lagere vraag naar ethanolproducenten door de sterke daling van de prijzen van ruwe olie.

De zuivelprijsindex van de FAO daalde met 3 procent. Dit kwam door de dalende wereldwijde importvraag naar mager en vol melkpoeder. Die dalende vraag is grotendeels het gevolg van verstoringen in de toeleveringsketens voor zuivelproducten.

Hoe groot de schok van corona uiteindelijk is voor de economie, moet nog blijken. Analisten verwachten dat de virusuitbraak in de loop van het tweede kwartaal onder controle komt, waardoor de economie in de tweede helft van 2020 kan beginnen met herstellen. 'Het is een aanname', zegt Nauta. 'Maar de wereld verandert nu heel snel. De onzekerheid in deze voorspelling is groot.'

Medeauteur: René Bouwmeester