POV: 'Stel in heel Europa integraal dierenwelzijnsplan op'

'Onder varkenshouders leeft misschien het idee dat discussie over de omvang van de varkensstapel exclusief voor Nederland is, maar dat is niet zo', merkt directeur Gé Backus van Connecting Agri & Food op. Die discussie is actueel in alle Noord-Europese EU-lidstaten en zelfs bij Spanje, Europa's grootste producent van varkensvlees.

In de nieuwe Oost-Europese lidstaten spelen deze maatschappelijke discussies (nog) niet. 'Dwars door de discussie over aantallen loopt de roep om meer welzijn voor varkens', schetst Backus. Samen met Annechien ten Have trekt hij in Europa het non-castratiedossier.

Als het om het welzijn van varkens gaat, is de uitgangssituatie per land verschillend. Maar in Noordwest Europa zijn de thema's waarop discussies zich toespitsen hetzelfde. Het gaat dan om staarten couperen, castreren van beerbiggen en het vrijloopkraamhok.

'Castratie zorgt voor onrust'

Castratie en met name de wijze van verdoven zorgen op dit moment in Europa voor veel onrust, geeft Backus aan. 'Duitsland, Nederland en Denemarken hanteren daarbij elk hun eigen systeem. Tien jaar geleden zou de Europese Commissie daar de lead in hebben genomen.'

Datzelfde geldt voor napijnbestrijding bij castratie, zegt Backus. De EU verplicht dat. Napijnbestrijding is onderdeel van het Duitse QS-systeem en is in juli 2019 ook opgenomen in de QS-modules van beide IKB's. Nederland neemt het 1 juli van dit jaar op in de IKB-systemen.

De Europese lidstaten spraken in 2011 met elkaar af in 2018 te stoppen met castreren. Dat dit niet is gelukt, heeft alles te maken met de marktacceptatie van berenvlees. Wetgeving maken voor castratie richting het primaire varkensbedrijf, noemt Backus daarom zinloos.

'Wetgeving voor staarten couperen is geen optie'

'En omdat we nog steeds niet weten hoe te stoppen met staarten couperen zonder averechtse nevengevolgen, is wetgeving op dit thema ook geen optie', stelt Backus. Anders is dat als het gaat om het houden van kraamzeugen in een kraamopfokhok.

De angst op dat dossier zit 'm voor de primaire sector in de vraag wie gaat betalen voor de extra kosten van deze welzijnsinvestering. Varkenshouders hebben te vaak meegemaakt dat zij die eenzijdig op hun bordje kregen.

Backus: 'We willen in Europa het liefst een geharmoniseerde markt, maar in plaats daarvan raakt die steeds meer gefragmenteerd. Nederland, Denemarken en Duitsland voelen dat als eerste, maar uiteindelijk raakt het de hele EU.'

Af van one-issuebeleid

'Waar we vanaf willen is het one-issuebeleid zoals je dat nu ziet', vervolgt POV-bestuurslid Mark Vossen. Zo werden Franse varkenshouders in 2019 voor de keuze gesteld: óf verdoofd castreren, óf stoppen met couperen. Het werd dat eerste.'

In Duitsland, waar het politieke klimaat in drie tot vier jaar tijd volledig is gekanteld, is het verplicht stellen van het kraamopfokhok actueel. De Duitse deelstaten zouden daarover drie weken geleden stemmen, maar stelde een beslissing andermaal uit.

Onduidelijkheid over ingangsdatum

Onduidelijkheid is er over de ingangsdatum en de vraag of Duitsland dan klaar is voor de implementatie van het kraamopfokhok. Daarnaast zit er spanning op de beleidslijn die de Bondsregering voorstaat en dat wat de deelstaten willen. Eind januari lanceerde de Duitse minister van Landbouw Julia Klöckner plannen voor een Europees welzijnslabel.

Dat zou de consument helpen om keuzes te maken. Het werd positief ontvangen, ook door minister Carola Schouten van LNV. Programmamanager Bert van den Berg van de Dierenbescherming twijfelt. 'De situatie in de verschillende EU-lidstaten is heel divers. Wij zien niet snel gebeuren dat de EU-lidstaten het daarover eens worden.'

'Wirwar aan regels en geldstromen'

Vossen, portefeuillehouder diergezondheid en dierenwelzijn, zegt dat ook de POV weinig voelt voor een Europees welzijnslabel. 'Regel je meer dierenwelzijn Europees, dan roep je een wirwar aan regels en geldstromen over je af. Meer dierenwelzijn kan het best door de consument worden betaald.'

Als het aan de POV ligt, bundelen de varkensvleesproducerende landen in de EU hun krachten in een aanpak zoals Nederland die kent met het Beter Leven-keurmerk. Daarvan is de Dierenbescherming kartrekker en de sterren in het concept vertegenwoordigen de welzijnsniveau's.

Gelijk speelveld

Voor de deelnemende landen ontstaat dan een gelijk speelveld. De kosten zijn weliswaar hoger, maar daar staan nieuwe marktkansen en hogere opbrengstprijzen tegenover. Maar belangrijker is dat daarmee een stip op de horizon wordt gezet, geeft Vossen aan.

Het geeft voor een ondernemer richting aan bedrijfsontwikkeling en ontkracht de constante stroom kritiek waaraan de varkenshouderij blootstaat. De Dierenbescherming pleit binnen de Europese koepelorganisatie Eurogroup for Animals voor dierenwelzijnslabeling.

Method of Production Labeling

Een Method of Production Labeling (standaard voor voedseletikettering waar integriteit in de productie onderdeel van is) is er al langer voor eieren. Daarbij staat 0 voor biologisch, 1 voor vrije uitloop, 2 voor scharrelschuur en 3 voor verrijkte kooi. Zoiets zit het Beter Leven-keurmerk in Nederland en dierenwelzijnslabels in andere EU-lidstaten niet in de weg, zegt Van den Berg.

Een Europees Beter Leven-keurmerk zit er volgens de programmamanager van de Dierenbescherming vooralsnog niet in. 'Wel kijken we hoe kan worden samengewerkt met andere dierenwelzijnslabels, zoals het label Für mehr Tierschutz van de Duitse Tierschutzbund.'

Fork to Food-strategie

Volgende week, 25 maart, wordt van de Eurocommissaris voor Landbouw Janusz Wojciechowski meer duidelijkheid verwacht over de Fork to Food-strategie als onderdeel van de Green Deal. Met de Green Deal wordt het EU-beleid herzien.

Vossen noemt de Fork to Food-benadering te eenzijdig. De POV pleit voor een bredere, agrarische scoop. Een plan zoals de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij maakte voor Nederland, maar dan breder voor de EU. Primaire landbouwproducten mogen nooit de sluitpost zijn voor handelsverdragen, vindt de POV.