Fritesaardappelen maken forse glijvlucht

Op de termijnmarkt zijn de noteringen voor fritesgeschikte aardappelen de laatste weken schrikbarend ver weggezakt. Voor het aprilcontract daalde het prijsniveau in minder dan een maand van 16 euro naar 4,50 euro per 100 kilo.

Volgens analisten is als gevolg van de coronacrisis de vraag naar frites voor de fastfoodketens en horeca in het algemeen bijna volledig weggevallen. De retail verkoopt wel meer voorgebakken frites, maar dat is onvoldoende om de markt in de benen te houden.

De fritesfabrieken, die veelal afzetten aan fastfood en horeca, zullen nu minder produceren. Voor hun grondstofvoorziening hebben ze op dit moment meer dan genoeg aan de aardappelen van oogst 2019 die op contract zijn vastgelegd.

Aanbodgolf

Beursmakelaar De Vries & Westermann meldt dat het wegvallen van vraag naar vrije aardappelen op de termijnmarkt gepaard gaat met een aanbodgolf. Het verloop van de termijnnoteringen is daardoor veelal een uitvergroting van de werkelijke marktsituatie.

Het is de komende periode vooral spannend hoe de effectieve aardappelmarkt reageert op de perikelen rond de coronacrisis. Belgapom noteerde afgelopen week 10 euro per 100 kilo voor Bintje en Fontane, dat was 2 euro minder dan de week ervoor. PotatoNL kon vanwege een gebrek aan handel op maandag geen richtprijs afgeven voor fritesaardappelen.

Verwachtingswaarde

'De termijnmarkt is een verwachtingswaarde. Naar de huidige prijs van fritesaardappelen durf je niet te kijken', zegt voorzitter Watze van der Zee van de aardappelbeurs Goes. 'De notering gebeurt op basis van gedane zaken, het mag geen verwachtingswaarde zijn. Eind vorige week stortte de aardappelhandel in. Een notering was niet mogelijk.'

De prijs van fritesaardappelen lag afgelopen week onder de kostprijs. Bij telers is dit het gesprek van de dag: hoe lang duurt dit? Hebben we straks een kleine of een grote strop? Van der Zee: 'De consumptie gaat gewoon door en je ziet dat mensen hamsteren. In supermarkten is het onvoorstelbaar druk. Voor de bevoorrading van de winkels zijn er aardappelen nodig en dat vraagt om handel. De prijzen zullen dan moeten stijgen.'

Vooral bij de fritesaardappelen is de afzet slecht. 'Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met het feit dat de restaurants zijn gesloten. Ook de export van frites ligt daardoor voor een deel stil. De export gaat een probleem zijn, want Nederland is een exportland', zegt Van der Zee. De fritesfabrikanten hebben zo'n 80 procent van de aardappelen gecontracteerd. 'De industrie heeft nu op de vrije markt niets nodig.'

'Prijs fritesaardappelen in elkaar gezakt'

Ook Maas van den Heuvel van de beurs in Emmeloord constateert grote verschillen tussen frites- en consumptieaardappelen. 'De prijs van fritesaardappelen is als een pudding in elkaar gezakt. De fritessector wacht nu af, want er is geen vraag. De productwaarde is gedaald naar 7 tot 9 cent. Bij consumptieaardappelen ligt de prijs zo rond de 18 à 19 cent per kilo.'

Bij uien is Nederland vooral afhankelijk van export. Van de productie eten we 5 tot 10 procent zelf op. 'De vraag naar uien in de supermarkten is enorm. Leden die rechtstreeks leveren, zien de vraag soms vervijfvoudigen. Maar dat zegt lang niet alles. De meeste uien exporteren we', zegt voorzitter Gijsbrecht Gunter van Holland Onion Association.

De prijsdaling bij uien is (nog) niet zo desastreus. Voor de beste kwaliteit uien is de prijs met ongeveer 10 procent gedaald van 17 naar 15,50 euro. Volgens Gunter komt dat onder andere doordat de vraag naar uien in Europa toeneemt.

Transportkosten stijgen

'Veel lokale verwerkers zitten dicht en kunnen niet leveren. Dat geeft Nederland de kans om uien te exporteren', stelt Gunter. 'Maatregelen door EU-landen kunnen de export beperken. En door minder retourvrachten zullen de transportkosten gaan stijgen.'

Europa is goed voor 25 tot 30 procent van de afzet van Nederlandse uien. Buiten Europa is de afzet met 60 à 70 procent van het totaal nog belangrijker, geeft Gunter aan. 'Qua vraag zien we buiten Europa niet heel veel veranderen. Transport is het grootste probleem. Dat speelt al vanaf januari. Door het coronavirus is het lastig om zeecontainers te pakken te krijgen.'

Medeauteur: Han Reindsen