Akkerbouwer teelt soja vijf jaar om te zien of het een blijvertje is

Het bedrijf van De Deugd ligt in het dorp Zevenbergen, omgeven door huizen en bedrijfsterreinen. Zijn land ligt rondom het dorp. 'Aan die kant, aan die kant en aan die kant', wijst hij naar de plekken waar het land ligt. 'Eigenlijk zit ik hier wel centraal.'

De akkerbouwer startte met sojateelt, omdat hij zocht naar een vierde gewas: naast aardappelen, tarwe en bieten en verhuur van land voor pootaardappelteelt. 'Agrifirm kwam met een mooie aanbieding', blikt hij terug. Bovendien spreekt soja hem aan. Er zijn nauwelijks gewasbescherming en bemesting nodig, omdat het gewas zelf stikstof bindt. Daardoor blijven de teeltkosten laag.

Hij doet de teelt zelf. Alleen voor het zaaien en spuiten schakelt De Deugd een loonwerker in. Gewassen als soja passen hem wel. Met zijn eigen combine kan hij de machine en tijd rendabel maken. 'Dat is de eerste verdienste.' Verder kan hij dorsen op het beste moment. 'Als het moment goed is, wil ik niet eerst een aantal uren op een loonwerker moeten wachten.'

Toeslag van provincie

De Deugd teelt liever soja dan tarwe. 'In tarwe moet je meer spuiten. Bovendien staat de opbrengst onder druk. Soja biedt een nieuwe markt. Als je er vroeg bij bent, heb je kans om de grote stroom voor te blijven.' Maar het saldo is uiteindelijk wel doorslaggevend, voegt hij er gelijk aan toe. Bij een saldoberekening kwam soja voor hem 400 euro per hectare hoger uit dan tarwe.

Een subsidie van provincie Noord-Brabant draagt bij aan die plus. De provincie betaalt een toeslag van 43 euro per ton. Ook Gelderland en Limburg geven zo'n subsidie aan sojatelers. De provincies zien soja als een gewas dat goed is voor bodem en klimaat en dat in voeding een goed alternatief is voor dierlijke eiwitten.

Brabant gaf daarom in 2018 aan de toen 33 Noord-Brabantse Agrifirm-sojatelers de Agrifoodpluim. Die erkenning is de maandelijkse aanmoedigingsprijs voor ondernemers die er aan bijdragen om van de provincie een van de meest duurzame en innovatieve agrofoodregio's van Europa te maken. De geoogste soja gaat in de pool bij Agrifirm. De uiteindelijke prijs die een teler ontvangt, komt tot stand op basis van een staffel en de geleverde kwaliteit. De prijs ligt meestal ruwweg rond 550 euro per ton.

Afnemende opbrengst

De akkerbouwer oogstte het eerste jaar 4,2 ton per hectare, het tweede jaar 3,6 ton en vorig jaar 2,8 ton. Hij noemt enkele oorzaken voor de afnemende opbrengsten. Zo heeft hij in het tweede jaar helemaal niet gespoten, omdat soja dan meetelde als gewas voor de vergroeningseisen. Maar de onkruidgroei ging toen wel ten koste van de opbrengst.

De opkomst was vorig jaar matig vanwege een matige zaadkwaliteit, legt De Deugd uit. Bovendien zaaide hij toen op een rijafstand van 50 centimeter. Dat lijkt te breed. De teelthandleiding adviseert een rijafstand van 15 tot 40 centimeter. Toch wil de teler niet te veel terug in rijafstand. Hij heeft graag een gewas dat ruimte heeft om uit te stoelen. 'Ik wil dat de wind er doorheen kan jagen.'

Cambridgerol ingezet tegen duiven

Duiven richtten vorig jaar tevens schade aan. Vooral als de plantjes net boven de grond komen, zijn ze bij duiven in trek. Om de schade te beperken, legt De Deugd het perceel zo vlak mogelijk en rolt hij het na het zaaien met een cambridgerol. Dan is de opkomst egaal en daardoor de periode dat duiven kunnen toeslaan het kortst, want na een paar dagen hebben ze er dan geen trek meer in.

In de korte tijd die duiven dan wel toeslaan, houdt een jager een oogje in het zeil. 'Dan gaat het meestal wel goed', concludeert de teler. Soja is wel een laat gewas. 'De beste zaaitijd is de tweede helft van mei', legt De Deugd uit. De oogst vindt pas plaats in oktober of november. Voorheen zette hij al in augustus de combine schoongemaakt op de winterplek.

Kilveren en draineren

De Deugd is tot nu toe tevreden over de sojateelt. Dit jaar zaait hij wel een kleiner stuk dan in de afgelopen jaren, omdat hij het perceel waar dit gewas zou komen wil kilveren en draineren. De oogst van soja is daarvoor te laat. De ondernemer wil soja zo'n vijf jaar telen, voordat hij beoordeelt of het een blijvertje is. 'Je moet niet uitgaan van een paar jaar', zegt hij. 'Er is altijd wel een minder jaar.'

Hij vindt soja een 'mooie teelt', maar hij en zijn gezin eten of drinken geen sojamelk of vleesvervangers met soja. De Deugd herhaalt lachend wat hij ook tegen andere media vertelde: 'Ik ben blij dat ik met dit product een doelgroep tevreden kan stellen, maar ik heb zelf liever een stukje Bambi op mijn bord.'