Kloof met maatschappij dichten via reststromen

Een paar dagen terug stond Ruud van Dijck nog voor de klas. Groep 3, de klas van zijn jongste dochter. Een les over het houden van varkens? 'Nee, gewoon een dagdeel rekenen, vanwege de lerarenstaking.'

Tegelijkertijd helpt Van Dijck een zorgfiets bij elkaar te sprokkelen om oudere dorpsgenoten in beweging te brengen. Burgers die een bezichtiging op het varkensbedrijf willen, betalen sinds deze zomer 5 euro als onderdeel van de sponsoractie.

Beter uitleggen

Het tekent de veertigjarige ondernemer die een jaar of zes geleden de omslag maakte van veehouden tussen vier muren naar een plek verwerven in de maatschappij. 'Ik proefde weinig begrip vanuit de samenleving en politiek voor mijzelf en andere jonge boeren. Ik wil beter uitleggen wat wij op een varkensbedrijf doen.'

Van Dijck denkt in een drietrapsraket: het varken waardeert heel efficiënt reststromen op tot voor mensen nuttige eiwitten, het levert een lekker en gezond stukje vlees op en de mest kan weer benut worden door de plantaardige sectoren. 'Ik dacht: ik ga mensen weer laten zien wat de rol van dieren is.'

Politieke tegenstanders

De ondernemer nodigde zijn politieke tegenstanders uit op het erf. Lokale vertegenwoordigers van de SP en de Partij voor de Dieren. 'Het leverde mooie gesprekken op die mij ook verder aan het denken hebben gezet. De man van de SP vertelde bijvoorbeeld dat wij volledig af moeten van soja, vanwege de massale ontbossing. En ik dacht dat ik met sojaschroot een goede reststroom te pakken had.'

Een huizenhoge menger voor brijvoer bromt op de achtergrond. Van Dijck kan hierin negen vloeistoffen onafhankelijk van elkaar toevoegen aan een aantal vaste restproducten. Het levert een bonte mix van ingrediënten op: zoals biergist en -bostel, friet, broodmelange, zuivel en tarwezetmeel.

'De producten die we als mensen niet meer benutten, zetten we om in vlees. En bijna alles komt inmiddels uit Limburg, waardoor minder transport nodig is. Het is zoals vroeger op het boerenbedrijf: de etensresten gaan naar het varken. Alleen nu op grote schaal. Het oorspronkelijke idee is van mijn vader en stamt uit de jaren tachtig.'

'Niet meer denken in voerwinst per dierplaats'

Samen met een aantal diervoederbedrijven zorgt Van Dijck voor een zorgvuldig samengesteld rantsoen. 'Ik wil geen verrassingen en een constante aanvoer van reststromen, zodat de dieren steeds dezelfde voedingsstoffen binnenkrijgen. Daarnaast wil ik af van het denken in voerwinst per dierplaats. Het is slechts een parameter van een veel breder verhaal.'

Van Dijck gaat dan ook voor een hoge diergezondheid en zo min mogelijk antibiotica. En als een van de koplopers experimenteert hij binnen een studieclub met lange staarten. 'Het helpt om heel secuur te werken en aandacht te houden voor alle omstandigheden in de stal. Je wilt de varkens geen kans geven hun onvrede te uiten. En daarmee zorg je meteen voor een hoog welzijnsniveau', stelt Van Dijck.

'Steeds terugkerende vragen zijn: 'Wat kost het en wat levert het op?' Het kost heel veel en je krijgt er energie voor terug, zou ik zeggen.' Het liefst ziet de ondernemer een meerprijs voor zijn inspanningen. Een aantal jaren terug kon hij in samenwerking met een keurslagersfamilie een goede afzet regelen. Maar sinds de overname van die partij, zoekt Van Dijck een nieuwe keten.

Kipster

Een van de inspiratiebronnen is het Kipster-concept. 'Het doel is om met intrinsiek gemotiveerde partijen, met een beperkte stijging van de consumentenprijs, de varkenshouderij verder verduurzamen', zegt de varkenshouder.

Een groot deel van de mest kan op het eigen bedrijf verwerkt worden tot een mineralenconcentraat. Achter op het erf staat een mestloods met een capaciteit van in totaal 700 kuub. Na de scheiding van de dunne en dikke fractie, gaat de dunne fractie door een membraan. Omgekeerde osmose.

Aardbevingen in Groningen

Van Dijck is op een gemengd bedrijf opgegroeid en ziet mest altijd door de ogen van een akkerbouwer. 'Hopelijk krijgt ons mineralenconcentraat snel het predicaat kunstmestvervanger en hebben we meer afzetmogelijkheden. De dikke fractie wordt gecomposteerd met pluimveemest voor de productie van groen gas. Omdat ook voor de productie van kunstmest veel gas nodig is, zeg ik dat we hier aardbevingen in Groningen helpen voorkomen.'

Van Dijcks nieuwe werkwijze heeft hem veel arbeidsvreugde opgeleverd. Over de volgende stap in zijn ondernemerschap wil hij slechts een tipje van de sluier oplichten. Samen met HAS-studenten gaat hij de nutriënten van zijn vlees in kaart brengen. Zorgen het betere voer en de betere leefomstandigheden ook voor een beter eindproduct?