Keurentjes: 'Wie zich het beste aanpast overwint'

Hoe is het eigenlijk om voorzitter te zijn van 's lands grootste zuivelcoöperatie in woelige tijden? Frans Keurentjes moet er even over nadenken maar dan geeft hij aan dat hij met genoegen doet.

We worden geconfronteerd met een periode waarin de tucht van de markt regeert

Frans Keurentjes, voorzitter van de raad van commissarissen van Koninklijke FrieslandCampina NV

'Het is net als met boeren', stelt hij. 'Ik ben boer geworden om vooruit te boeren. Dat is niet altijd gemakkelijk want op je bedrijf zit het wel eens tegen. Met RFC (Royal FrieslandCampina) is dat niet anders. Ook daar willen we iets moois realiseren, geloven we in hetzelfde mooie product dat we verwaarden.

'Maar ook binnen en buiten RFC hebben we te maken met omstandigheden die niet van te voren waren voorspeld. Zeker op dit moment. We staan echt voor een kantelpunt in de sector. Zowel op mijn bedrijf als binnen RFC vind ik het een uitdaging om daar het hoofd aan te bieden. Ook in deze tijd. Het is mooi om erbij te zijn in een tijd waarin echte keuzes gemaakt moeten worden.'

U spreekt over een kantelpunt. Waar doelt u op?

'We hebben bijna 75 jaar te maken gehad met een beschermde markt. We konden rekenen op het GLB, leunen op de OVO-driehoek, op de productschappen. Er was geld voor landinrichting, we konden een beroep doen op het Ontwikkelings- en Saneringsfonds en kregen gratis sociaal economische voorlichting.

'Aan alle kanten zijn we ontzorgd. Tot in 2005 werd besloten dat de quotering eraf ging. In 2015 was dat het geval, al was de landing eerst nog zacht. Dat is nu over. We worden als boeren geconfronteerd met een periode waarin de tucht van de markt regeert, waarin we te maken hebben met de werking van een parlementaire democratie plus een maximale bemoeizucht van de omgeving, de media en de ngo's. Dat is het nieuwe normaal waarmee we hebben te dealen.'

Uw leden zijn momenteel kritisch op RFC. Komt dat door dit nieuwe normaal?

'Ja, dat denk ik. We zien veel verwarring en boosheid. Ik vind het bijzonder dat dat ongenoegen soms zo ongenuanceerd en zo publiekelijk wordt geuit. Dat is niet altijd in het voordeel van onze sector al sluit het aan bij wat er elders in de maatschappij gebeurt.

'Ook boeren worden geconfronteerd met zaken die voor hen niet controleerbaar zijn. Gevestigde partijen zoals wij worden daar op aangesproken. Dat zie je vaker bij grote veranderingen. Niet iedereen legt zich zo maar meer bij de nieuwe realiteit. Er is immers niet één type boer.

'Je hebt vechters die zeggen 'We zullen wel eens zien wie de sterkste is'. Je hebt er ook die zich aanpassen. Ik moet dan aan Darwin denken. In zijn evolutietheorie overwint niet de grootste en de sterkste maar degene die zich het beste aanpast.'

De kritiek is soms ook heel persoonlijk.

'Ik probeer te kijken wat er achter zit. Rond de kerstvakantie heb ik leden opgezocht, persoonlijke gesprekken met melkveehouders gevoerd. In de landbouw heb je te maken met zaken die in het voorhuis en die in het achterhuis gebeuren. Niet iedereen kan en wil dat scheiden. Dan is een aanval op je bedrijfsvoering ook een aanval op jezelf. Dat maakt dat men zo heftig reageert. Ik begrijp dat.'

Hoe gaat RFC om met dat nieuwe normaal?

'We hebben te maken met de tucht van de markt, met extra concurrentie en de opkomst van vervangende producten. Daar moeten we goede antwoorden op geven. Ik ben niet bang voor de toekomst van onze onderneming, Wij zijn een mammoettanker in ruig water, kleine of gammele boten om ons heen kapseizen. Ja, onze tanker schommelt ook maar kan koers houden. Dat vergt wel een ander soort stuurmanskunst.'

Kan RFC dat?

'Ja, kijk naar de feiten. We staan er goed voor in vergelijking met de concurrentie. We hebben een gezonde balans, een van de hoogste melkprijzen, we maken winst en we kunnen serieuze bedragen investeren in innovatie en vernieuwing.

FrieslandCampina gaat niet naar de beurs

Als keten praten jullie niet meer mee over stikstof.

'Nee, we wachten met smart op een uitnodiging. Het is natuurlijk bijzonder dat je niet als keten meepraat. Ik hoorde econoom Matthijs Bouwman bij Nieuwsuur zeggen dat de primaire sector 2 procent bijdraagt aan onze economie, terwijl de hele keten bijna 10 procent bijdraagt. Bedenk eens dat bijna die hele keten in boereneigendom is. Dan is het logisch dat je aansluit bij het gesprek. Ik denk dat men aan de andere kant van die tafel met verwondering toekijkt wat er hier gebeurt.'

Waar staat de sector over 10 jaar?

'Ik ga uit van een sterke, professionele melkveehouderij die financieel weerbaar is en met wisselende omstandigheden om kan gaan. Bedrijven zijn divers maar allemaal maatschappelijke geaccepteerd. Problemen met emissies zijn opgelost, dat gaat de sector gewoon regelen. De coöperatie blijft het beste vehikel om de melk te verwaarden.'

Wat mogen de leden verwachten van FrieslandCampina?

'Wij blijven ons maximaal inspannen om ons mooie product zo goed mogelijk te verwaarden. Dat is onze primaire opdracht.

'Maar willen we onze leden meenemen in deze transitieperiode dan moeten we wel in gesprek blijven, de leden horen en erkennen. En uitleggen met welke omstandigheden we in de toekomst te maken hebben. Dat kan beter dan nu. Transparanter, toegankelijker, in boerentaal. En op verschillende manieren, niet alleen via de gebruikelijke kanalen. Het is essentieel dat leden elkaar en de meerwaarde van de coöperatie blijven begrijpen.'

Wat mag de coöperatie van de leden verwachten?

'Leden moeten in willen springen op wat de markt vraagt, de uitdaging aangaan om te voldoen aan nieuwe eisen. Dat is goed voor de onderneming, en dus voor alle leden. Leden die extra kunnen leveren belonen we. Dat moeten we met elkaar accepteren.

'Daarnaast verwachten we dat leden meepraten, meedenken. Dat kan via de ledenraad, via spontane initiatieven maar het is ook goed om er te zijn als de districten iets organiseren. Dat laatste gebeurt volop.'