Afrikaanse varkenspest Duitsland geeft tijdelijk druk op prijs

Volgens de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE) waren er in december in Polen 55 uitbraken van Afrikaanse varkenspest (AVP). Gezien het grote aantal besmettingen sinds de eerste melding, lijkt het aannemelijk dat het virus al een tijdje rondwaarde in het westen van Polen voor het werd ontdekt.

Volgens de laatste meldingen is het AVP-virus nu nog maar 20 kilometer verwijderd van de Duitse deelstaat Brandenburg. De Oder vormt daar een natuurlijke grens tussen beide landen. Een hek en stroomdraden langs de rivier moeten wilde zwijnen de oversteek beletten, maar of dat afdoende is?

Experts geven aan dat het niet een vraag is van of, maar wanneer. Er wordt rekening gehouden met drie tot vier maanden. Wanneer in Duitsland met AVP besmette zwijnen worden bevestigd, ontstaat eenzelfde situatie als in België in september 2018.

Kosten: 22,5 miljoen euro per maand

Om de vindplaats van het besmette dier heen worden zones ingesteld en de Duitse export naar landen buiten Europa komt te vervallen. De Federatie van het Belgische Vlees berekende dat AVP de Belgische vleessector 22,5 miljoen euro per maand kost. De totale schade is inmiddels ruim 700 miljoen euro.

Over welke bedragen je spreekt, mocht de situatie in Duitsland zich voordoen, is onmogelijk iets te zeggen. Dit geeft lobbyist Frans van Dongen van de vleeskoepel COV aan. Duitsland is de afgelopen jaren gegroeid van netto-importeur van varkensvlees naar netto-exporteur. En wanneer de export naar derde landen wegvalt, moet dat vlees op de Europese interne markt zijn weg vinden.

Die situatie zal leiden tot een forse druk op de EU-markt voor varkensvlees, met lagere prijzen als gevolg, schetst Van Dongen. Maar de enorme vraag naar varkensvlees vanuit China geeft ook vertrouwen dat de prijs zich buiten Duitsland weer zal herstellen. Vleesstromen moeten herverkavelen en dat zal enkele maanden duren.

Meer slachtingen in eigen land

Verder verwacht van Van Dongen dat meer vleesvarkens in ons eigen land geslacht gaan worden, omdat die daar onder de gegeven omstandigheden beter kunnen worden verwaard. Over de gevolgen voor de afzet van biggen wordt door marktkenners wisselend gedacht.

Met 4,3 miljoen biggen was Duitsland ook in 2019 voor Nederland de belangrijkste afzetmarkt en drijvende kracht achter de biggenprijs. Oostelijk Duitsland kent een biggenoverschot en levert biggen aan westelijk en zuidelijk Duitsland, evenals verder Europa in.

Voorzichtiger met opleggen

'Als dat niet meer mag, ontstaat er mogelijk meer ruimte voor biggen uit Nederland', geeft Robert Hoste van Wageningen Economic Research aan. De andere kant is dat Duitse mesters voorzichtiger zullen zijn met opleggen en vaker hun stal leeg laten liggen.

Met de sprongen die AVP de afgelopen maanden maakte richting de Duitse grens, steeg ook de prioriteit. Van Dongen geeft aan zijn handen vol te hebben aan allerlei overleggen om de afzet van Europees varkensvlees zo goed mogelijk in de benen te houden.

'Vaak gaat een heel land voor export op slot wanneer het AVP-virus wordt gevonden. Maar er liggen bij verschillende landen ook kansen om via regionalisering dan wel zonering toch een deel van de export overeind te houden', stelt Van Dongen. Hij sprak hier onder andere vrijdag tijdens de Grüne Woche over met verschillende partijen.

Insleep voorkomen

De Van Asten Group heeft varkensbedrijven in de Duitse deelstaat Thüringen op 300 kilometer afstand van de regio waar de AVP-druk nu het hoogst is. De situatie baart de Van Asten Groep op dit moment geen grote zorgen. De gezondheidsstatus van de bedrijven is hoog en er wordt al jaren maximaal ingezet op het voorkomen van insleep van ziekten.

Ook de marktsituatie die ontstaat wanneer Duitsland niet langer AVP-vrij is, is geen aanleiding tot zorg. 'Bij de huidige vraag uit China, dondert de markt niet zomaar in elkaar', zegt Van Asten-directeur Roland van Asten. 'Er zal sprake zijn van een snelle daling van de prijs, maar we hebben er alle vertrouwen in dat die zich ook weer herstelt. Een jaar geleden was dat wel echt een punt van zorg.'

Het beheer van wilde zwijnen noemt Van Asten wel zorgwekkend. Daarvan zijn er in Duitsland en Nederland gewoon te veel. Van Asten vindt dat er te weinig wordt gedaan om de wildezwijnenpopulatie te beheersen. Terwijl dat een doeltreffende maatregel blijkt om het risico op insleep te verkleinen en de beheersbaarheid bij een uitbraak van AVP te vergroten.