Vijf megatrends beïnvloeden agrifood

Het rapport 'Megatrends in the agrifoodsector' dat vorige week aan het Europees Parlement is gepresenteerd, geeft een overzicht van de grootste uitdaging voor de voedselvoorziening in de wereld. Nieuwe Oogst vat die uitdagingen hieronder samen in vijf hoofdtrends.

Bevolkingsgroei en voedselproductie

De groeiende wereldbevolking heeft als trend de meeste invloed op de agrarische sector. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) schat dat de huidige agrarische productie met 50 procent moet toenemen om in 2050 aan de vraag te kunnen voldoen. In dat jaar zal de wereld 9,8 miljard mensen tellen. Deze groei zal doorzetten naar 11,2 miljard in 2100.

De bevolkingstoename is het grootst in Sub-Sahara Afrika, waar de populatie ten opzichte van 2012 meer dan verdubbelt richting 2050. Daarna volgt Zuid-Azië met een groei van bijna 700 miljoen mensen. In deze twee gebieden woont straks 46 procent van de wereldbevolking. Volgens de FAO moet in dit deel van de wereld de agrarische productie verdubbelen om alle monden te kunnen voeden.

De groei van de wereldpopulatie vindt vooral plaats in stedelijke gebieden. Naar schatting leeft 70 procent in 2050 in steden. Deze urbanisatie zal er niet alleen toe leiden dat mensen verder van ruraal gebied komen te wonen. Ook zal dit hun keuzeopties op de voedselmarkt beperken.

In de landen met de hoogste inkomens zal de bevolkingsgroei zo'n 10 procent bedragen, wat staat voor ongeveer 111 miljoen mensen. In deze landen is de vergrijzing van de bevolking al gaande en deze ontwikkeling zal snel volgen in landen met lage inkomens. Dit zal ook daar leiden tot tekorten aan arbeidskrachten op het platteland.

Overheidsbeleid moet erop gericht zijn om ook oudere boeren toegang te geven tot kredieten, kennis en technologie.

Internationale marktplaats

De distributie van voeding en gewassen is op veel plaatsen in de wereld nog onderontwikkeld. Dat is een van de redenen waarom er zoveel verspilling plaatsvindt in het traject voordat producten consumenten bereiken. De internationale handel kan daarom een grote bijdrage leveren aan het verbeteren van de beschikbaarheid van voedsel. Dit is van groot belang bij de voorspelde toename van de vraag.

Volgens de FAO blijft de wereldhandel in voedsel toenemen. China en India zullen hun marktaandeel hierin verdubbelen naar 25 procent in 2030. Alle lage-inkomenslanden gezamenlijk zullen dan goed zijn voor 65 procent van de wereldhandel.

Handelsakkoorden spelen een belangrijke rol in de internationale voedselketen. Veranderingen in het wereldwijde economische en politieke landschap maken het wel steeds moeilijker om deze af te sluiten. Het protectionisme dat onder de Amerikaanse president Donald Trump opgang maakt, is daar een voorbeeld van.

Dit is van invloed op de marktplaats voor agrofood. Deze wordt meer en meer een wereldwijde marktplaats. In de voedselketen worden vaker partnerschappen gesloten tussen producenten en retailers. Nieuwe online businessmodellen kunnen de afstand tussen de boer en de consument en de boer en de retailer verkleinen.

Technologie en innovatie

Technische innovatie heeft de potentie om de voedselproductie harder te laten groeien dan een uitbreiding van het landbouwareaal. Technologie kan oogsten en dierlijke productie verhogen zonder dat daarvoor meer input nodig is in de vorm van land, arbeid of kapitaal. Van precisielandbouw wordt verwacht dat het opbrengsten met 30 procent kan laten toenemen.

Daarnaast kunnen nieuwe technieken de ecologische efficiëntie van de landbouw verbeteren. Dit is van groot belang omdat de landbouw wordt beschouwd als een van belangrijkste producenten van broeikasgassen.

Technische verbeteringen kunnen een bijdrage leveren aan duurzamer land- en watermanagement, herstel van de biodiversiteit, verhogen van productie en integrale gewasbescherming.

Innovaties zullen niet alleen de landbouw moderniseren en efficiënter maken, maar ook nieuwe businessmodellen creëren voor boeren.

Precisielandbouw stelt boeren in staat om op de centimeter nauwkeurig om te gaan met zaad, water, bemesting en gewassen. Bij beslissingen worden zij voortdurend ondersteund door technologische applicaties wat kan zorgen voor een robuuste en weerbare bedrijfsvoering.

Verschuivingen in consumptie

Na bevolkingsgroei heeft ook de stijgende koopkracht van de wereldburger invloed op de agrifoodsector. In China, Oost-Azië-Pacific, Zuid-Azië en Sub-Sahara-Afrika zal het inkomen per hoofd van de bevolking verviervoudigen tussen 2012 en 2050.

Het hogere inkomen zal de consumptie daar doen toenemen. Doorgaans groeit bij een stijgende welvaart de consumptie van dierlijke eiwitten uit vlees, melk en eieren. Urbanisatie zorgt er daarnaast voor dat de wijze waarop mensen maaltijden bereiden verandert.

De vraag naar gemaksvoeding zal in de landen ook toenemen. Welke producten en gerechten mensen eten, wordt sterk beïnvloed door traditie, inkomen, koopkracht, religie, sociaal bewustzijn en leeftijd. Gemak en gezondheid hebben de grootste invloed op consumentengedrag.

In landen met hoge inkomens is het consumptiepatroon meer gericht op plantaardige producten en granen. Gezond, milieubewust en ethisch consumeren is een trend die hier in de afgelopen decennia voet aan de grond heeft gekregen. Het aantal vegans, vegetariërs en flexitariërs zal verder toenemen. Geschat wordt dat 21,9 procent van de wereldbevolking momenteel vegetarisch eet.

Landwinst en -verlies door klimaatverandering

Klimaatverandering heeft een grote impact op de agrarische productie wereldwijd. De gevolgen van lange periodes van droogte en overstromingen worden het meest gevoeld in landen met een lage breedtegraad.

In hoger gelegen landen kan een stijging van de temperatuur een positieve invloed hebben op gewasopbrengsten. Maar als die stijging een zekere drempel passeert, kan de productie aanzienlijk dalen.

Per minuut gaat er wereldwijd 19 tot 23 hectare landbouwgrond verloren aan bodemerosie en verwoestijning. Dit komt bij het verlies aan landbouwgrond door de toenemende verstedelijking. Tot 2030 vraagt dit wereldwijd 1,5 miljoen vierkante kilometer.

Daar staat tegenover dat er in landen als Canada, China en Rusland door de stijgende temperaturen 5,6 miljoen vierkante kilometer aan potentieel landbouwgrond bij kan komen in gebieden die daarvoor nu te koud zijn.

Desondanks kan volgens de EAT-Lancet-commissie, een progressieve denktank van 37 vooraanstaande wetenschappers, de wereld in 2050 alleen 10 miljard mensen op een duurzame wijze voeden als de consumptie van rood vlees en zuivel op het huidige niveau blijft.