Specialisten: stikstofplan niet voor lange termijn

Achtergrond Algemeen René Bouwmeester 16 nov 2019 om 09:30uur

De eerste stikstofmaatregelen die het kabinet heeft voorgesteld, zijn voldoende om de bouw op veel plaatsen vlot te trekken. Toch is er een risico dat de rechter de plannen afkeurt, zolang er geen maatregelen voor de lange termijn aan ten grondslag liggen. Dat zeggen specialisten.

Specialisten%3A+stikstofplan+niet+voor+lange+termijn

Het kabinet presenteerde deze week de plannen om de stikstofemissie omlaag te brengen. De meest in het oog springende maatregel is de snelheidsverlaging op de snelwegen. Daarnaast zet het kabinet in op ammoniakreductie via voermaatregelen in de veehouderij.

• Lees ook: Kabinet stuurt op eiwit in veevoer

Verder wordt de reductie van stikstofdepositie door de eerder aangekondigde warme saneringsregeling voor de varkenshouderij ingezet. Het maatregelenpakket treedt in werking zodra de Wet aanpak stikstof door de Eerste en Tweede Kamer is goedgekeurd.

30 procent

Met dit maatregelenpakket dringt het kabinet de stikstofdepositie verder terug. Het uitgangspunt is dat ten minste 30 procent van de verminderde depositieruimte ten goede komt aan de natuur. De overige 70 procent kan gebiedsgericht worden gebruikt om ontwikkelingen weer mogelijk te maken.

Het voerspoor is een betaalbare optie, een nieuwe stal is duurder

Jan Willem Erisman, stikstofdeskundige

Hiervoor stelt het kabinet een register op. Hierin wordt bijgehouden hoeveel stikstofruimte er is, hoeveel er wordt uitgegeven en hoeveel er nog beschikbaar is voor andere activiteiten in de regio.

Veevoer

Doel van de voermaatregelen is de ammoniakuitstoot uit de veehouderij gericht te verminderen door aanpassing van de samenstelling van het veevoer. Hiervoor zijn meerdere mogelijkheden, bijvoorbeeld door te sturen op de hoeveelheid eiwit in het rantsoen van het dier.

Door doelvoorschriften te geven voor het voer en de voeding in het totale rantsoen van een dier, kan worden gestuurd op minder eiwit in het veevoer, waarmee de stikstofdepositie vermindert.

De kosten van een voermaatregel zijn afhankelijk van de nadere uitwerking en invulling van deze maatregel en worden door het kabinet in beeld gebracht. Het kabinet neemt maatregelen waardoor het voor boeren aantrekkelijk is om hiermee aan de slag te gaan.

Goedkeuring

De inzet op het voerspoor krijgt goedkeuring van LTO, zegt voorzitter Marc Calon. 'We benadrukken continu dat boeren ruimte moeten krijgen én behouden om te kunnen innoveren. Het voornemen van het kabinet om voor de landbouw doelen voor het voerspoor neer te leggen die door de sector zelf worden uitgewerkt, biedt mogelijkheden. Het is goed dat er een doel wordt geformuleerd en geen middel.'

• Lees ook: LTO: voerspoor hoort thuis in collectief plan

Stikstofdeskundige Jan Willem Erisman denkt dat het voerspoor het meeste effectieve middel is om de stikstofdepositie terug te dringen. 'Het is ook een betaalbare optie. Een nieuwe stal is duurder. Het laat de meeste ruimte aan de boer als het gaat om de invulling.'

Vraagtekens

Erisman plaatst wel vraagtekens bij de uitvoering. Voor de rechter moet immers aantoonbaar zijn dat een reductie wordt behaald. 'Dit moet je aan de inputkant organiseren. Daarvoor krijg je een soort 'Minas-achtig' systeem. Je moet dan vooraf registeren wat je emissie wordt en dat vervolgens gaan reduceren. Maar daar zijn nog geen afspraken over gemaakt.'

Minas was een mineralenboekhoudsysteem in de landbouw dat later is vervangen door ander mestbeleid.

Natura 2000-gebieden

Het kabinet wil op de lange termijn kritisch kijken naar Natura 2000-gebieden. Zo kan de kwaliteit van sommige kleine Natura 2000-gebieden door hun omvang en ligging structureel zwak zijn en blijven, zelfs wanneer de hiervoor genoemde herstelmaatregelen worden getroffen. In zo'n geval wil het kabinet bekijken of de beschermde status moet worden aangepast. Daarover gaat het kabinet met de Europese Commissie in gesprek.

De stikstofdeskundige verwacht dat voor deze oplossing een lang traject nodig is. 'Het laat onverlet dat Nederland hier op lange termijn best naar kan kijken. Kunnen we robuuste natuurgebieden creëren op plekken waar dat beter past?'

Juridische houdbaarheid

Erisman denkt dat er met de maatregelen voldoende stikstofemissie wordt voorkomen om door te kunnen gaan. Hij plaatst kanttekeningen bij de juridische houdbaarheid. 'Het plan van de regering is een soort mini-PAS. Maar er zit een ander probleem achter. Er is geen draagvlak of overeenstemming over een langetermijnoplossing.'

Die langetermijnoplossing heeft het PAS de das om gedaan. Erisman: 'Geld stoppen in natuurherstel en dat verrekenen met je emissie om door te gaan, mag alleen van de Raad van State als op lange termijn voldoende reductie van de depositie is. Het is een groot risico zolang de langetermijnoplossing ontbreekt.'

Europees Hof

Bondine Kloostra, advocaat milieurecht, denkt dat het 'plussen en minnen' van stikstofdepositie geen genade krijgt bij het Europees Hof. 'Het is niet zo dat je van alles kunt doen als de stikstofemissie naar beneden is gebracht. Als de natuur in slechte staat is, moet je die eerst in goede staat brengen.'

Landbouw Collectief komt snel met stikstofplan

Het Landbouw Collectief, waarin elf belangenorganisaties uit de agrarische sector samenwerken, komt op korte termijn met een plan om de stikstofproblematiek het hoofd te bieden. Minister Carola Schouten (LNV) heeft eerder aangegeven open te staan voor een plan dat door de hele sector wordt gedragen. LTO Nederland vindt het teleurstellend dat het ministerie, vooruitlopend op dit plan, maatregelen heeft aangekondigd. 'Binnen onze sector realiseert iedereen zich nu dat we in een land van compromissen leven. Daar moet het kabinet ook naar handelen. Iedereen wint als er niet vanuit paniekvoetbal kortetermijnmaatregelen worden aangekondigd', zegt voorzitter Marc Calon van LTO Nederland.