Hoe worden geiten ouder en productiever?

Natuurlijk is het nastreven van een langere levensduur bij melkgeiten een loffelijk streven, vindt Ronald Paardekooper, manager herkauwers bij Voergroep Zuid.

'Het is belangrijk dat we goed met onze dieren omgaan en dat ze oud worden. Maar geiten worden ook gehouden om melk te geven en er wat aan te verdienen. Levensduur is niet helemaal het doel, meer een hoge levensproductie. Het heeft bedrijfsmatig niet zoveel zin om je geiten heel oud te laten worden, terwijl de productie naar 800 liter melk per jaar zakt', aldus de manager, die daarnaast met zijn partner een melkgeitenbedrijf runt.

Rol melkproductie

Jan van der Zee, verkoopleider geiten bij Gelre IJsselstreek (GIJS), is het ermee eens dat alles staat of valt met de melkproductie. 'Een melkgeit is rendabel als ze 0,8 tot 1 liter melk per dag geeft. Is de productie minder, dan wordt de geit meestal vervangen. Een lagere productie werkt dus een lagere levensduur in de hand', legt hij uit.

'De melkprijs kan ook invloed hebben op duurzaamheid. Bij een hoge melkprijs is een geit langer rendabel. Echter, met hogere melkprijzen zijn opfokkosten ook eerder rendabel, zullen er meer (hoogproductieve) jonge dieren instromen en wordt de vervangingsgraad hoger.'

Zowel Van der Zee als Paardekooper zijn het erover eens dat een goede opfok essentieel is. 'Daar kun je al heel veel in sturen om een efficiënte, duurzame melkgeit over te houden. Door koppeltjes bij elkaar te zetten die gelijk zijn in conditie en die gericht voeren, bijvoorbeeld. Dit werpt echt zijn vruchten af', stelt Van der Zee.

Betere opname voedingsstoffen

'Door de penspapillen op een jonge leeftijd te stimuleren en vermeerderen met speciale rantsoenen, neemt de geit later beter voedingstoffen op. Ook als de geiten dekrijp zijn, kun je veel sturen qua huisvesting en voeding, zodat ze beter rits worden', aldus de verkoopleider.

'Op de juiste wijze aandekken, een goede opstart, voldoende licht, lucht en water, een constante temperatuur: allemaal factoren die van belang zijn om een geit veel melk te laten geven', weet Paardekooper. Hij stelt dat geiten echte gewoontedieren zijn. 'Zo moet je ze ook behandelen: altijd hetzelfde, zo min mogelijk veranderingen. Daar gedijen ze het beste op.'

Zo zijn wisselingen in voer vaak onvermijdelijk, maar moeten deze heel geleidelijk worden doorgevoerd. 'De passagesnelheid van voer is bij een geit negen keer sneller dan bij een koe. Daarom is een goede kwaliteit voer des te belangrijker. De investering daarin betaalt zich echt wel terug.'

Duurmelken

Hoewel een melkgeit dubbel zoveel krachtvoer nodig heeft als een koe om voldoende melk te produceren, is voluit voeren niet per se de beste tactiek. 'Als geiten te vet worden, krijg je het er bijna niet meer af. De melkgift is dan vaak ook al teruggelopen. Deze geiten gaan vaak bij de bok, maar hoe vetter de geit, hoe kleiner het drachtpercentage en hoe groter de kans op bijvoorbeeld slepende melkziekte', vertelt Van der Zee.

De verkoopleider stelt dat elke melkgeitenhouder eigenlijk als doel zou moeten hebben om elk lammetje dat er geboren wordt, ook weer zelf af te laten lammeren. Want dat betekent amper uitval en een hoog drachtigheidspercentage. 'Er zijn geitenhouders die er jaar in jaar uit in slagen om 96,8 procent van hun lammeren zelf weer te laten lammeren. Dat is echt heel knap, dan kun je met minder dieren melk produceren en de levensduur omhoog brengen. Maar veel geitenhouders kennen deze getallen niet op hun eigen bedrijf. Het zou waardevol zijn om met elkaar eens beter naar het laten lammeren van kroost te kijken.'

Duurmelken

Met een laag vervangingspercentage veel melken is onder meer mogelijk door duurmelken. Anders dan een koe, kan een melkgeit jarenlang lacteren na één keer lammeren. Paardekooper: 'Er zijn geiten die pas na duizend dagen melken de piek bereiken en 10.000 liter melk geven in één lactatie.'

De Voergroep-Zuid-man vindt dit eigenlijk ongelooflijk. Hij stelt dat de geitenhouderij deze prestaties nog meer kan benutten. 'Bijvoorbeeld door gerichte fokkerij. Op ons eigen geitenbedrijf dekken wij de beste productiegeiten na twee jaar lacteren opnieuw aan. Zo fok je steeds betere, melkrijke geiten.'

Van der Zee kijkt hier iets anders tegenaan. 'Mijn mening is dat alle melktypische geiten in Nederland in staat zijn om 1.300 tot 1.400 liter melk per jaar te geven door beter voer-, dier- en huisvestingsmanagement. Daarboven wordt fokkerij belangrijk. Nu ligt de gemiddelde productie op 1.000 liter, dus hebben we samen nog werk te doen.'