Is het enzym van DSM de redder in nood?

Ze zouden wonderbaarlijke kunsten verrichten bij koeien, kippen en varkens, de additieven van DSM. Voeg wat toe aan het voer en een deel van de stikstofuitstoot verdwijnt als sneeuw voor de zon.

'Voeradditieven zoals enzymen zijn niet nieuw', zegt Jan Dijkstra (foto), universitair hoofddocent Diervoeding bij Wageningen University & Research (WUR). 'Het is niet uniek en ze worden door veel bedrijven gemaakt. Maar we wisten niet dat er ook een enzym bestaat die de stikstofuitstoot bij melkvee verlaagt.'

Schadelijk voor het dier of de voedselveiligheid zijn de DSM-additieven volgens Dijkstra niet. Ze bestaan al langere tijd op de markt. En ze gaan door de handen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid. Die evalueert ze grondig voordat ze worden toegelaten.

De middelen waar het ministerie van LNV zich over buigt, zijn: Ronozyme PRoAct (vleeskuikens), VeVovitall (varkens), Rumistar (rundvee) en Crina Ruminants.

'Wij hebben de werking van onze voederadditieven inderdaad onder de aandacht gebracht', zegt DSM-woordvoerder André van der Elsen. 'Additieven kunnen de stikstofuitstoot verminderen, omdat een betere spijsvertering ervoor zorgt dat het voer efficiënter wordt omgezet in vlees, melk en eieren.' In de veehouderij wordt hier een tikkeltje aarzelend naar gekeken.

Neem nu het enzym Rumistar. Volgens het chemiebedrijf kan het goedje de stikstofuitstoot bij melkvee aanzienlijk doen dalen. Het zorgt er namelijk voor dat maiszetmeel beter wordt afgebroken, waardoor er meer eiwit wordt vastgehouden in de melk. De koe zal dus minder stikstof (zoals ammoniak) uitscheiden. Om hoeveel reductie het gaat, kan Van der Elsen niet zeggen. 'Dat varieert, onder meer op basis van dieet en type voeding.'

Sceptisch

Het stikstofprobleem oplossen met veevoeradditieven. Het lijkt te mooi om waar te zijn. En dat is het volgens Dijkstra ook. In sommige onderzoeken zorgt het enzym voor een betere voerefficiëntie. 'Maar die proeven zijn gebaseerd op typisch Amerikaanse rantsoenen. Het aandeel zetmeel is ontzettend hoog en gaat richting de 30 procent. De Amerikanen lachen om onze lage hoeveelheden zetmeel.'

Die blijven volgens Dijkstra steken op gemiddeld 15 procent. En bij de veehouders in het veenweidegebied of op echte grasbedrijven is dat nog veel lager. 'Hier komt het enige zetmeel uit krachtvoer of enkelvoudige bijproducten. En bij weinig zetmeel in het rantsoen heeft het enzym geen of weinig invloed op de stikstofreductie.'

Daar komt volgens hem bij dat er nauwelijks wetenschappelijk bewijs is waaruit blijkt dat het enzym tot een hoog aandeel melkeiwit leidt. 'Als Rumistar niet leidt tot meer melkeiwit, dan verliest de koe dus alsnog de vastgelegde stikstof via de urine.' DSM geeft toe dat het type rantsoen van grote invloed is op de werking van het enzym. 'Rumistar heeft het beste effect als er veel mais in het rantsoen zit.'

Oplossing

Maar wat is dan wél een goede oplossing? Volgens Dijkstra kan een veehouder via het voer de stikstofuitstoot verminderen. Zelfs met 15 procent. Boeren kunnen er morgen al mee beginnen: minder eiwit voeren. 'Ik schat dat boeren in Nederland gemiddeld 10 procent ruw eiwit te veel voeren. Ze houden logischerwijs graag een veiligheidsmarge aan. Er is hier nog veel winst te behalen en dat gaat niet tot nauwelijks ten koste van de melkgift.'

Dijkstra is pleitbezorger van minder eiwitrijk voer. 'Ammoniakemissie is echt een groot probleem. Wat mij betreft gaat de hele sector hiermee aan de slag, waarin vertegenwoordigers van de veehouders een grote rol hebben.'

De WUR-hoofddocent pleit voor een convenant voerspoor stikstof. 'Zodat er ook door veevoerbedrijven afspraken worden gemaakt om het aandeel eiwit in veevoer te verlagen.' Ook vakgroepvoorzitter Wil Meulenbroeks van LTO Melkveehouderij is daar enthousiast over. 'Dit zou gekoppeld kunnen worden aan de Kringloopwijzer', zegt hij.

'We moeten dit als sector zélf regelen. Anders wordt het door anderen bepaald. Het optimaliseren van rantsoenen is effectiever dan het gebruik van additieven.'