Gedeputeerde Mackus ziet kansen in ketens

Het is de maand van de boerenprotesten, van het Malieveld in Den Haag tot aan het Gouvernement aan de Maas. Landbouwgedeputeerde Hubert Mackus (CDA) van Limburg begrijpt dat de emoties hoog oplopen bij agrariërs. 'Ondernemers die al hard werken voor hun boterham, moeten steeds meer rekening houden met vraagstukken als omgeving, bodem en lucht. Dat vergt steeds meer van ondernemers.'

Wij moeten als overheid vooral een betrouwbare partner zijn

Hubert Mackus, landbouwgedeputeerde provincie Limburg

Juist in deze roerige tijden ziet Mackus kansen voor de sector. Zowel door innovatie als met nieuwe samenwerkingsverbanden tussen agrariërs en maatschappelijke partijen. Een actueel voorbeeld is het programma LOF, waar afgelopen voorjaar de financiering voor rond is gekomen. Daarbinnen worden tientallen boeren en tuinders direct aan zorgaanbieders gekoppeld voor het leveren van groente, fruit, zuivel of vlees.

In vier masterclasses leren betrokken partijen elkaar beter kennen en proberen ze korte ketens te smeden. In bootcamps gaan partijen samen bouwen aan handelskanalen voor duurzame streekproducten.

Waarom zet u zich persoonlijk in voor het LOF-programma?

'Het idee om de keten te verkorten en meteen de koppeling te maken met de zorg spreekt me erg aan. Met een betere maaltijd worden mensen ook gezonder. Binnen een gezamenlijk programma kunnen we verder bouwen aan ketens rondom voeding en onderwijs of voeding en sport.'

Wat ziet u als de rol van de provincie, buiten een deel van de financiering?

'We kunnen partijen als boeren, zorginstellingen en patiënten bij elkaar brengen en het initiatief aanjagen. Mocht het niet vanzelf al gaan lopen, dan kunnen we nog ergens een deur openzetten. Het is belangrijk dat we straks een paar goede voorbeelden hebben van ketens en dat de markt zelf initiatieven op gaat pakken.'

Wat zijn uw bestuurlijke ambities op het gebied van voedsel en gezondheid?

'In de Brightlands Campus Greenport Venlo komen bedrijfsleven, wetenschap en onderwijs samen om innovaties te ontwikkelen rond gezonde voeding, de toekomstige landbouw en biocirculaire economie. Noord-Limburgse gemeenten zetten zich samen met de provincie in voor de 'Gezondste Regio' en op Maastricht University loopt een onderzoek. Een betere balans in ons voedingspatroon en soms zelfs individuele aanpassingen in het dieet leiden tot een betere gezondheid en zorgen dat de behoefte aan zorg terugloopt.'

Wat kunnen boeren en tuinders met deze kennis?

'Als bijvoorbeeld tomatenteler kun je naast de aandacht voor kwaliteit, houdbaarheid en prijs gaan telen op inhoudsstoffen die een gezond leven bevorderen.'

Kunnen ondernemers bij de provincie aankloppen voor geld?

'Een nieuw initiatief moet iets toevoegen aan wat al bestaat en niet zelfstandig door de markt opgepakt kunnen worden. Tegelijkertijd sta ik voor een goed idee altijd open.'

Waarom schieten nieuwe ketens op het gebied van landbouw en zorg niet vanzelf uit de grond?

'Ik denk dat het in deze vooral gaat om de vraag: hoe pak je het aan? Daarom zoeken partijen elkaar niet zelfstandig op. Daarnaast beseffen niet alle agrarische ondernemers dat door een keten te vormen in veel gevallen ook meer te verdienen valt. Daarbij heb je wel logistieke partijen nodig om het een en ander te organiseren. In dit soort trajecten helpen wij graag een handje, want van dichterbij gezond en betaalbaar voedsel halen, is natuurlijk een win-winsituatie.'

Ziet u mogelijkheden in de Limburgse agrofood?

'Volgens mij is er ook ruimte voor grote ketens, bijvoorbeeld in samenwerking met een supermarktketen. Boeren en tuinders leveren dan kwalitatief voedsel met een goede smaak en kwaliteit voor een langere periode en tegen een vaste prijs. Onze provincie heeft met de maakindustrie, een sterke agrosector én logistiek alle ingrediënten in huis.

'Daarnaast staat de land- en tuinbouw voor een transitie waarbinnen ook vraagstukken als omgeving, klimaat, ecosysteem, stikstof en de economische doorontwikkeling een rol spelen. We zijn als agrarische sector al top in de wereld, maar om top te blijven, moeten boeren en tuinders verder verduurzamen en rekening houden met hun omgeving.'

Wanneer vindt u het LOF-programma geslaagd?

'Als een aantal nieuwe ketens wordt gevormd, waarbij de zorg, maar ook andere maatschappelijke partijen betere producten in huis halen. En als boeren een aantoonbaar betere marge krijgen. Als dit werkt, dan wordt het vanzelf gekopieerd. Daar maak ik me geen zorgen om.'

Speelt de stikstofproblematiek initiatieven als LOF in de kaart?

'Een relatie tussen deze twee zaken kan ik niet meteen leggen. We hebben nu op korte termijn een stikstofprobleem op te lossen en daarbij is het besparen van kilometers in de korte keten toch ondergeschikt aan de grotere vraagstukken als het sluiten van kringlopen en het oplossen van het mestvraagstuk.'

Welke rol heeft de overheid hierin?

'Wij moeten vooral een betrouwbare partner zijn door een duidelijk toekomstperspectief te bieden en daarop te sturen. We moeten ervoor zorgen dat de ingezette transitie van de landbouw ook haalbaar is voor ondernemers. Als dat niet zo is, vind ik dat het Rijk bij moet springen met geld.'