Boeren leggen verbinding met natuur Dronten

Akkerbouwer Jacques van Dongen (50) zit met zijn bedrijf aan de rand van het bosgebied De Abbert. Hij stoort zich al jaren aan de bomen die opschieten aan de overzijde van de kavelsloot, waar Staatsbosbeheer het beheer voert.

'Ik vind het eigenlijk maar gek. Mijn kant van het talud is schoon, ik doe mijn best om onkruid van mijn land te houden, maar aan de andere kant van de sloot kan alles. De overgang tussen landbouw en natuur is dan wel erg rigide.'

'Past naadloos in visie'

Als gemeente Dronten rond 2010 met een plan komt om het bosgebied langs het Drontermeer tussen de Roggebotsluis en Elburg uit te breiden naar het westen, dus op landbouwgrond, valt bij Van Dongen het kwartje. 'De integrale ontwikkeling van natuur, recreatie en landbouw die de gemeente voorstelde, paste naadloos in mijn visie om de scheiding tussen landbouw en natuur te verzachten.'

Maar dan niet traditioneel bos aanplanten of de boel simpelweg laten verruigen, stelt de akkerbouwer. 'Je kunt dat beter aan Staatsbosbeheer overlaten. Maar ik dacht, dat gaat hier niet gebeuren. Ik zit al zo dicht tegen de natuur aan.'

Als het aan Van Dongen ligt, komt er een mengsel van landbouwgewassen en natuurstroken met kruiden- en faunarijke akkers. 'Dat is een officieel natuurtype, en het sluit aan bij mijn concept van landbouwinclusieve natuur.'

Op slot

Het gaat Van Dongen overigens niet alleen om natuurontwikkeling naast de landbouwtak op zijn bedrijf. Ook het feit dat hij, net als zijn buren, als pachtbedrijf van het Rijks Vastgoed Bedrijf (RVB) al jaren met hun areaal op slot zit, maakt dat hij zoekt naar een manier om zijn bedrijf toch te ontwikkelen op hetzelfde areaal.

'De grondmobiliteit is hier beperkt. Dat maakt onze positie als bedrijf moeilijk. Dat is geen klacht, maar een feit. Mijn ouders zijn hier in 1965 als pioniers begonnen en sindsdien is aan de kavelstructuur niets veranderd. Dan moet je de kansen grijpen die zich voordoen.'

Presenteren voor buren

Van Dongen gaat in gesprek met de gemeente over zijn ideeën. Als Provincie Flevoland in 2014 oproept om met plannen te komen voor nieuwe natuur, wordt hij door de gemeente uitgenodigd zijn visie te presenteren op een bijeenkomst voor alle mensen uit de buurt. Hij blijkt niet de enige te zijn die een kans ziet incourante percelen een andere bestemming te geven.

In 2016 schrijft de gemeente de bewoners van het gebied aan: kom met ideeën die passen in het format van meer natuur, betere recreatie en zo mogelijk agrarische structuurverbetering. 'Die mix stond voorop, plannen voor alleen bedrijfsvergroting of die niet meer natuur opleverden, werden al snel terzijde geschoven', zegt Van Dongen.

'Mijn buren en wijzelf dienden ook plannen in. Wij wilden graag percelen in eigendom, de mogelijkheid tot het opzetten van recreatieactiviteiten en de verbinding leggen tussen natuur en agrarisch.'

RVB overtuigen

Vier boeren doen nu mee, drie aan de Stobbenweg en één aan de Spijkweg. Doordat gemeente en provincie zich achter het initiatief stelden, konden zij het RVB overtuigen 70 hectare pachtgrond over te dragen aan het project. RVB krijgt er twee percelen landbouwgrond elders in Flevoland voor terug die eigendom waren van de provincie.

Van een agrarisch kavelruilproject, zoals LTO Noord graag wil, komt het dus niet. Voorzitter Willem Tijsseling van de LTO-afdeling Oostelijk Flevoland had meer clustering verwacht, zegt hij in een reactie. 'Er is geen ruilgrond vrijgekomen, maar dat brengt de opzet van deze plannen met zich mee. Aan de andere kant schept dit wel nieuwe kansen voor de betrokken bedrijven.'

Bestemming natuur

De ingeleverde landbouwgrond wordt omgezet naar de bestemming natuur. De deelnemers kunnen die tegen getaxeerde waarde terugkopen en binnen de grenzen van het beheerplan blijven exploiteren. Ieder bedrijf doet dat naar eigen inzicht. Een biologisch akkerbouwbedrijf kan verder extensiveren, een ander bedrijf stoot de grond af en krijgt de ruimte om op eigen erf met andere activiteiten te starten.

Hoewel de vier boeren ieder grond inleveren, gemiddeld een kwart van het bedrijfsoppervlak, pakt het toch voordelig uit, verwacht Van Dongen.

Niet de beste grond

'De grond die ik inbreng, is natuurlijk niet de beste. Het zijn gerende percelen langs de bosrand die last hebben van inklinking, vernatting en schaduwwerking. Met een strokenteelt denk ik er toch opbrengst af te halen. En als we niets hadden gedaan, was Staatsbosbeheer erop gekomen. Nu doen we het zelf.'

De eisen die aan het beheer worden gesteld, moeten nog worden vastgelegd in een uitvoerings- en beheerovereenkomst. Toch verwacht Van Dongen daar geen grote problemen van. 'Je wilt als ondernemer niet stilstaan, dit biedt gewoon mogelijkheden. En we krijgen het niet cadeau. We moeten er wel wat voor laten en de grond wordt toegankelijk voor iedereen.'