Tijd dringt voor Brabantse varkenshouders

De grootste concentratie varkensbedrijven in Nederland is te vinden in Zuidoost- en Oost-Brabant. Op de huiskavel in Diessen runnen Eric en Chantalle Reijrink een zorgboerderij en varkenshouderij. Een paar honderd meter verderop staan op een ander erf nog twee stallen.

Een aantal jaren geleden kreeg het echtpaar problemen met de bewoners van het woonhuis op het erf van deze stallen. Een oplossing bleef uit. En toen kwamen de warme sanering van de varkenshouderij en de aangescherpte Brabantse milieueisen. Wat nu?, vroegen de Brabantse ondernemers zich af.

Beleid provincie

In Noord-Brabant is de druk op varkenshouders groter dan elders. Zij hebben naast de warme sanering van doen met het beleid van de provincie dat de emissie van ammoniak in de veehouderij versneld wil terugdringen. Stallen ouder dan vijftien jaar moeten voor 2022 aan de nieuwe eisen voldoen. De vergunningen daarvoor moeten voor 1 april 2020 zijn aangevraagd.

De stapeling van regels en wetten vergroot de onzekerheid bij Brabantse varkenshouders. Dat heeft zijn weerslag op de sector, weet Jeannette van de Ven, LTO-portefeuillehouder Integriteit en Gezonde dieren. 'Er zijn ondernemers die al een keuze hebben gemaakt, maar anderen willen eerst juridische duidelijkheid voordat ze een keuze maken.'

Problemen

Verschillende gemeenten worstelen met hun rol in de sanering van de varkenshouderij. Van de Ven voorziet grote problemen in de uitvoering en handhaving van het beleid. Ze betwijfelt of gemeenten voldoende specialisten in huis hebben om alle verschillende vergunningen te behandelen.

'Voor een aantal sectoren geldt dat er onvoldoende of geen goedgekeurde stalsystemen beschikbaar zijn. Gemeenten kunnen dan geen vergunningen verlenen, maar boeren zijn wel verplicht er één aan te vragen.'

Jonge boeren

Boeren kunnen deelnemen aan verschillende regelingen om te stoppen of om te innoveren. Volgens Van de Ven is het niet zo dat alleen vijftigplussers intekenen. Ook jonge boeren hebben belangstelling. 'Dat vind ik zorgelijk. Het behoud van kennis en ervaring staat of valt voor een deel met jonge ondernemers. Als zij stoppen, komt er een rem op de innovatie van de sector.'

Waarom de ene boer stopt en de andere niet, hangt af van diverse factoren, bijvoorbeeld of er een opvolger is.

Subsidie

Ook Eric Reijrink zat in een lastige positie. Verschillende ideeën liepen op niets uit. Ook heeft hij geen opvolger voor de varkenshouderij. Zijn drie kinderen hebben wel interesse in de zorgboerderij. Daarom heeft hij ervoor gekozen om de varkenshouderij op termijn af te stoten en heeft hij subsidie aangevraagd via de Saneringsregeling (beëindiging) varkenshouderij.

Voor Reijrink is deze regeling de beste optie. 'De saneringsregeling heeft ons geholpen om een keuze te maken. Nu zijn de varkensprijzen gunstig, maar voor hoelang? Bovendien zijn varkensbedrijven tegenwoordig moeilijk te verkopen. We bedachten ons: deze trein komt maar één keer langs.'

Stallen slopen

De ondernemer wil alle stallen slopen en wil gebruikmaken van de mogelijkheid tot herinvestering via de saneringsregeling. 'Op de huiskavel zetten we dan een nieuw gebouw neer voor 24 uurszorg. Daarnaast willen we een zorglandgoed realiseren met natuur, weiden en wat dieren dat we openstellen voor publiek.'

Op deze manier willen hij en zijn vrouw tegemoetkomen aan de maatschappelijke wens om het aantal varkens in Nederland te reduceren. 'Bovendien vergroten we de natuur en zien we voor onszelf nieuw toekomstperspectief.'

Ook een reden voor de varkenshouder om mee te doen aan de saneringsregeling, is de uitbreiding tot herinvestering. 'Daardoor is de saneringsregeling voor ons nog interessanter geworden. We hoeven nu niet af te rekenen, maar kunnen direct herinvesteren.'

Geld

Verschillende partijen hebben geld vrijgemaakt voor de warme sanering van de varkenshouderij. Behalve de overheid en de sector wil ook de Rabobank bijdragen. René Coppens, programmadirecteur Vitale Varkenshouderij bij de Rabobank, vindt dat ondernemers ruimte moeten blijven houden om te ondernemen.

'We willen samen met andere partijen kijken welke initiatieven we kunnen steunen. Veelbelovende stalsystemen zonder RAV-codes worden mogelijk alsnog gefinancierd, zodat ze versneld op de markt kunnen komen.'

Nieuwe grenzen

Ondanks de gewijzigde situatie en de onzekere toekomst voor veel ondernemers ziet Coppens nog steeds kansen voor een gezonde varkenshouderij, maar wel binnen 'nieuwe grenzen'.

'De overheid en onze omgeving bepalen deze grenzen. Dat is niet altijd nadelig. De sector moppert vaak op de kritiek die ze krijgt, maar het heeft er wel toe geleid dat de varkenssector innovaties heeft toegepast en de sector vooroploopt ten opzichte van het buitenland.'