Herenboeren: kans of bedreiging?

Het idee van de Herenboeren is om op plaatselijk niveau een coöperatie op te richten die op lokaal niveau zelf voedsel produceert voor eigen gebruik. In beginsel is het de bedoeling dat de coöperatieleden zelf geen arbeid verrichten: daar wordt een 'zetboer' voor ingeschakeld. Landelijk is er een overkoepelende organisatie, Herenboeren Nederland, die voor ondersteuning zorgt.

Vanuit deze landelijke organisatie wordt bericht dat LTO Nederland het een prachtig initiatief vindt. 'Het is de ultieme vorm van boer-burgerparticipatie' zegt een woordvoerder in dat artikel. De plaatselijke Herenboeren willen zelf producent worden en daarmee collega-ondernemers van ons.

Maar of een coöperatief bedrijf met volledig betaalde arbeid qua kostprijzen concurrerend kan zijn tegenover de huidige vorm van gezinsbedrijven, blijft de grote vraag. De argumentatie van de Herenboeren is dat in de huidige landbouw veel geld verloren gaat in distributie, overproductie, reclame en management.

Verschillende belangen

Agrarische ondernemers worden dagelijks gedwongen om tegen lage kostprijzen te werken en consumenten willen in beginsel niet meer voor voedsel betalen dan nodig is. Deze twee belangen blijven eeuwig schuren.

Nu al merk ik op plaatselijk niveau dat de oprichting en het in bedrijf stellen van een Herenboerderij een ambitieus project is. De plaatselijke bestuursleden hebben al blaren op hun tong van het overleggen met potentiële leden, grondeigenaren en gemeentebestuur. Vooral dit laatste orgaan worstelt met de kwestie dat het sympathiek tegenover de ideeën staat die het bij individuele boeren niet wil toestaan.

Landelijk is er al wat langere tijd een Herenboerderij in werking in Boxtel. Ik heb al enkele keren aan een rondleiding deelgenomen en het opmerkelijkst vind ik dat ze zich daar wel erg afzetten tegen traditionele landbouw.

Geen Skal-controle

In principe willen zij zich houden aan de eisen van biologische landbouw, maar ze willen niet door Skal gecontroleerd worden, zoals andere biologische boeren. Volgens hen is controle niet nodig, want het is voor eigen gebruik en de controlekosten moeten dan ook weer opgebracht worden.

Ik vind dat wij wel met gelijke spelregels moeten werken.

Ook de visies op kringlooplandbouw en de praktijk lopen ver uiteen. De mest van de eigen varkens komt maar voor een klein deel in het groeiseizoen op de tuingrond terecht. Ook het aanwenden van voedsel- en tuinbouwresten is mooi, maar als tegelijkertijd hoogwaardig varkensvoer in de modder verdwijnt, is dat weer minder.

Dierenwelzijn

Uit dierenwelzijnsoogpunt is de situatie niet optimaal, het recht van de sterkste geldt ook daar elke dag. De groeiverschillen in de tegelijk opgelegde koppel biggen zijn zodanig groot, dat de minst weerbare biggen toch wat tekort komen.

Volgens mij is de grote meerwaarde van het Herenboerenexperiment juist dat grotere groepen consumenten ervaren dat de huidige landbouw in zijn diversiteit tegen te lage opbrengstprijzen moet produceren. Daarnaast is het verlangen van de consument en overheden om nog innovatiever te zijn ook bevorderend voor inefficiënt gedrag.