'Behoorlijke' compensatie nieuwe natuur Vechtplassen

Voorzitter Cor Veldhuisen van LTO Noord-afdeling Gooi-, Vecht- en Amstelstreek is blij dat er eindelijk duidelijkheid komt na vele jaren van onzekerheid. 'De eerste plannen dateren nog uit de vorige eeuw. Hoewel er al die jaren feitelijk weinig veranderde, zaten de ondernemers wel gevangen door de nieuwe bestemming die er op hun percelen lag.'

In 2017 werd al een Gebiedsakkoord ondertekend door diverse partijen in het gebied, waaronder de provincie, gemeenten en LTO Noord, maar ook waterschappen, natuur- en recreatieorganisaties. Voor de totale opwaardering van het gebied is ruim 77 miljoen euro gereserveerd.

Tevreden

'Wij kijken tevreden terug op dit proces, met als resultaat een gedragen strategie met meer mogelijkheden voor grondeigenaren en winst voor de natuur', stelt verantwoordelijk gedeputeerde Cees Loggen. Diverse gronden in het plassengebied, die nu nog een agrarische functie hebben, zijn belangrijk voor de bescherming en ontwikkeling van de waardevolle laagveennatuur in het gebied.

De laagveennatuur is van groot belang voor bedreigde diersoorten, zoals de otter, de grote karekiet en de roerdomp. Reden om de Oostelijke Vechtplassen aan te wijzen als Natura 2000-gebied. Veldhuisen merkt op dat er veel kritiek was op de manier waarop de overheid met de boeren in het gebied omging. 'Terecht, want veel ondernemers zijn aan hun lot overgelaten. Deze plannen hingen al heel lang boven de markt. Daardoor zaten de bedrijven op slot.'

Doorbraak

De landbouwvoorman heeft goede hoop dat daar straks een einde aan komt. 'Er is nu echt een slag geslagen. Dat kan echt voor een doorbraak zorgen. Eind vorige maand is er al een deal rond gekomen, waarbij ruim 30 hectare is aangekocht.'

Veldhuisen schat in dat zo'n twintig ondernemers met de grondstrategie te maken krijgen, waarvan ongeveer de helft het gebied zal verlaten. 'Hele delen moeten moeras worden of zodanig vernat dat er lastig rendabel op kan worden geboerd. Hoewel zelf natuur realiseren en beheren ook tot de mogelijkheden behoort.'

Uitgekocht

Herverkavelen is niet mogelijk, constateert Veldhuisen. 'Daarom moeten er ook boeren worden uitgekocht. Voorheen kwamen daar geen concrete middelen voor los, met alle onzekerheid en frustratie tot gevolg. De ondernemers werden namelijk wel steeds aan de toekomstige inrichting herinnerd.'

In de gekozen grondstrategie zijn de geldende voorwaarden voor schadeloosstelling op basis van onteigening het uitgangspunt. 'Dat zorgt ervoor dat boeren door kunnen. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om aanspraak te maken op een bedrijfsverplaatsingsregeling.'

Tegemoetkoming

Daarmee ligt er volgens Veldhuisen een 'relatief ruime tegemoetkoming' voor de landbouw. Hij vindt het vooral belangrijk dat die ook geldt voor delen van bedrijven die net niet binnen de begrenzing liggen. 'Dat helpt om elders een nieuwe start te maken of er aan de randen van het gebied nog wat grond bij te betrekken.'

Dat laatste blijft sociaal een lastig punt, meent Veldhuisen. 'Het is pijnlijk om een gebied te moeten verlaten waar de voorvaderen ook hebben geboerd, maar het is soms de enige oplossing. En diegenen die al zijn vertrokken, zijn er nu heel blij mee. Op de nieuwe plek kunnen ze zich weer ontwikkelen.'

Budget

Veldhuisen merkt verder op dat al wel is voorzien dat het budget niet volstaat. 'Er gaan miljoenen om in dit akkoord, maar een groot deel is al bestemd voor recreatie en baggerwerkzaamheden. We hebben wel al de harde toezegging gekregen dat die extra middelen er ook komen voor de landbouw. Dat is een onderdeel van het akkoord.' Loggen bevestigt dat de provincie daarvoor de middelen heeft gereserveerd.

De natuurdoelen uit het gebiedsakkoord zouden in 2027 moeten zijn gehaald. De provincie streeft ernaar om in juli 2024 zo'n 600 hectare landbouwgrond beschikbaar te hebben en in te kunnen richten. 'Wij zien daarbij het liefste dat de grondeigenaren zelf de natuur realiseren en beheren. Er is voldoende tijd om samen met de grondeigenaren gefaseerd tot maatwerkoplossingen te komen. Zorgvuldigheid is voor ons leidend', verzekert Loggen.

Uitwerking

De daadwerkelijke uitwerking van de strategie zelf is ook maatwerk, merkt Loggen op. 'Samen met de grondeigenaren verkennen we de wensen en mogelijkheden per perceel.' Veldhuisen hecht grote waarde aan die aanpak. 'De provincie zorgt voor een soort gereedschapskist met middelen om individuele ondernemers te helpen voor het maken van de juiste keuzes.'

Zo wordt er een vertrouwenspersoon aangesteld, die de deelnemers begeleidt bij het zoeken naar oplossingen en het maken van goede keuzes in de bedrijfsvoering. 'Ook voor de ondernemers die in natuurbeheer verder willen, is er speciale begeleiding.'