Alblasserwaard voorbeeld van weidevogelbeheer

Melkveehouder Louis de Groot laat een filmpje zien van de percelen die hij een paar dagen geleden heeft gemaaid. Sommige zijn helemaal afgemaaid, andere helemaal niet en bij weer andere zijn bepaalde stukken niet gemaaid. Een van de percelen telt wel zeven niet-gemaaide stukken, allemaal zo'n 50 vierkante meter groot. 'Daar hebben vrijwilligers zeven nesten gevonden', vertelt De Groot.

De melkveehouder, die 300 melkkoeien houdt met 150 stuks jongvee in Giessenburg, kijkt er niet meer van op. 'Toen ik vijftien jaar geleden begon met weidevogelbeheer, waren de nesten op de vingers van één hand te tellen. Nu zijn het er 140 tot 150 per jaar op de 170 hectare grasland dat ik in gebruik heb. Ik vind het een mooi resultaat tot nu toe.'

Maaien

Wie weidevogelbeheer goed wil doen, moet wel dingen wijzigen in zijn bedrijf, benadrukt De Groot. 'In het voorjaar bel ik mijn vaste vrijwilliger. Hij kijkt waar de vogels zitten. Daar waar ze niet zitten, kan ik vrij werken. Daar waar ze wel zitten, prikt hij een stok in de grond. Als ik ga maaien, werk ik daaromheen. Die stukken maai ik drie weken later alsnog. Dat is extra werk, maar ik heb het ervoor over.'

De ondernemer heeft ook nog een aantal percelen met uitgestelde maaidatum. 'Wanneer ik dat maai na 1 of 16 juni, is de kwaliteit natuurlijk stukken minder, maar daar hebben we een mooie alternatieve afzet voor gevonden: onze droge koeien.'

Een op drie boeren

Ruim een derde van de zeshonderd tot zevenhonderd boeren in de Alblasserwaard doet aan enige vorm van agrarisch natuurbeheer. 'Je kunt wel stellen dat dit het dichtstbeherende gebied van Nederland is', zegt voorzitter Cees de Jong van agrarisch collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden.

Zo is, in de twee jaar tijd dat het agrarisch collectief bestaat, het aantal plasdras van 4 naar 103 toegenomen. 'Dat is best bijzonder, als je nagaat dat de grondprijs hier rond de 70.000 euro per hectare ligt. Het zit gewoon in onze genen', zegt de voorzitter die zelf ook melkveehouder is. 'We voelen een verantwoording die breder is dan melkproductie.'

Kuikens

Toch betekent dit niet dat het goed gaat met de weidevogelstand. Weidevogels leggen gemiddeld vier eieren per nest. Met een broedsucces van 0,6 per weidevogel zou de populatie constant blijven, maar dit lukt niet. 'Dat komt vooral door de kuikenfase', zegt Luuk Oevermans, boswachter bij Staatsbosbeheer. 'De meeste kuikens krijgen niet de kans om uit te groeien tot volwassen vogels. Dat komt onder andere omdat de biodiversiteit van het landelijk gebied onder druk staat. Zo is er een teruggang van het aantal insecten te zien en het bodemleven verschraalt. Veel kuikens sterven van de honger.'

Daarnaast zijn predatoren een bedreiging voor de kuikens: vossen, kraaien, maar ook ganzen, indirect. 'Daar is discussie over', zegt Oevermans. 'Zo hebben vooral de grutto en de kievit langere vegetatie nodig voor hun nesten, maar ganzen vreten alles kort. Dat betekent dat grutto's op die percelen geen nesten meer bouwen. Ook zorgt het korte gras ervoor dat kuikens niet kunnen schuilen en eerder ten prooi vallen aan predatoren als de vos', legt hij uit.

Tegenstrijdig

'De doelen die we met Natura 2000 willen behalen en met weidevogels zijn soms tegenstrijdig', stelt de boswachter. 'Het meer voorkomen van sommige predatoren is een succes van het natuurbeleid te noemen, maar een domper voor het weidevogelbeleid.'

Rokus Lakerveld, die in maatschap zit met Teunis Jacob Slob in Noordeloos, ziet dat ook. Hij ziet de vos steeds vaker. 'Dat is zorgwekkend. Als zo'n vos er eenmaal zit, kan hij de hele polder leegslopen.'

Kriebelen

Het bedrijf telt 130 melkkoeien en 120 stuks stierkalveren. Agrarisch natuurbeheer is een belangrijke pijler onder het bedrijf. 'We hebben 35 hectare met uitgestelde maaidatum. Daarnaast hebben we plasdras, greppelplasdras en kruidenrijk grasland', vertelt Lakerveld. 'Natuurlijk gaat het wel kriebelen, als je andere boeren al ziet maaien. Wij moeten het doen met minder kwalitatief ruwvoer, maar daar hebben we op geanticipeerd.'

Slob kruist Blaarkoppen in. De productie ligt op een rollend jaargemiddelde van 6.000 kilo. 'Onze opbrengstderving wordt vergoed door de subsidies die we krijgen voor het agrarisch natuurbeheer. Daarnaast proberen we zelf voldoende ruwvoer te benutten, zodat we zo min mogelijk krachtvoer hoeven aan te kopen.'

Moeite waard

De melkveehouder vindt de inspanningen de moeite waard. 'Nu de koeien 's nachts buiten blijven, is het prachtig als je ze 's ochtends haalt en je hoort al die vogels kwetteren. De weidevogel hoort gewoon bij dit gebied.'