Middelresidu in mest en voer minuscuul

Volgens wetenschapper Jelmer Buijs uit het Gelderse Bennekom, die heeft gestudeerd aan Wageningen University & Research, zijn residuen van bestrijdingsmiddelen in mest en voer een belangrijke verklaring voor de forse afname van weidevogels. Dat leidt hij af uit onderzoek op 24 veehouderijen in vijf verschillende weidevogelgebieden in Gelderland, waar al decennia lang weidevogels worden geteld.

Buijs liet in een gespecialiseerd laboratorium van Eurofins in het Zeeuws Vlaamse Graauw mest en voermonsters afkomstig van deze betrokken veehouderijen onderzoeken op meer dan zeshonderd werkzame stoffen uit gewasbeschermingsmiddelen en biociden, zoals ontwormingsmiddelen, vliegenbestrijdingsmiddelen en plaagdierbestrijding. Microgrammen van meer dan honderd werkzame stoffen werden gedetecteerd.

Het onderzoek in opdracht van de vrouwenbeweging WECF, gericht op gezondheid en duurzaamheid, werd gesubsidieerd door de provincie Gelderland. In het provinciehuis in Arnhem vond vrijdag 12 april de officiële presentatie van het onderzoek plaats.

Predatoren en mestinjectie

Nadere bestudering door LTO-beleidsmedewerkers en de Stichting AgriFacts toont aan dat de statistische analyse die Buijs heeft uitgevoerd flinterdun is.

Buijs beaamt zelf ook dat de conclusies die hij trekt in het rapport niet worden onderbouwd met significante onderzoekscijfers. Met uitzondering van het verband tussen de aanwezigheid van de mestkever in monsters van mestvlaaien en het aantal microgrammen residu van alle bestrijdingsmiddelen bij elkaar opgeteld.

'De mestkever in mestvlaaien is een indicator voor de hoeveelheid insecten als voedsel voor weidevogels. De dramatische achteruitgang van de weidevogelstand kan niet alleen hiermee worden verklaard, maar het is wel een belangrijke factor. Daar wil ik de vinger op leggen', zegt Buijs.

De wetenschapper gaat ervan uit dat mestinjectie ook kwalijke gevolgen heeft voor de weidevogelstand en erkent dat predatoren een rol spelen, omdat er vroeger meer werd gejaagd.

Vragen

LTO en diervoederbrancheorganisatie Nevedi nemen het Buijs en de algemene media kwalijk dat de samenvatting van het onderzoeksrapport is gepubliceerd, terwijl de statistische analyse bij het onderzoek nog ontbrak. 'Na lezing van het rapport constateer ik dat de rol van predatoren niet wordt beschreven. En is het effect van medicijnresten in het oppervlaktewater ook onderzocht?', vraagt voorzitter Ben Haarman van LTO regio Oost.

Haarman vraagt zich af wat het doel is van een dergelijke actie. 'Het zou de onderzoekers hebben gesierd wanneer ze eerst de resultaten in de vorm van het hele rapport met de sector hadden gedeeld en besproken.'

Toen de onderzoeksresultaten maandag 8 april werden gepubliceerd werd pas echt duidelijk hoe Buijs precies te werk is gegaan. Hij verdedigt zich door erop te wijzen dat er statistisch onderbouwd vervolgonderzoek komt en dat er volgens hem wel degelijk een nauwe samenhang is tussen de aanwezigheid van de mestkever en residuen van chemische middelen in mest en voer, die statistisch op een wetenschappelijke manier is getoetst.

'Ongelukkig met gang van zaken'

Gedeputeerde Peter Drenth van provincie Gelderland liet deze week, voorafgaand aan de presentatie van het onderzoek, weten ongelukkig te zijn met de gang van zaken. Ook had Buijs de provincie op de hoogte moeten stellen van het gedetailleerde onderzoeksrapport, alvorens de pers te benaderen. De subsidie is verstrekt om de kennis van duurzaam bodembeheer te vergroten.

Wat Buijs betreft spitst de discussie zich toe op het ontbreken van residunormen die het effect op de biodiversiteit toetsen, alvorens gewasbeschermingsmiddelen en biociden worden toegelaten. Ook kondigt hij vervolgonderzoek aan en bepleit hij aanpassingen van de normen voor veevoergrondstoffen, aangezien microgrammen werkzame stof van meer dan honderd middelen in veevoer zijn aangetoond.

Richtlijn

Woordvoerder Hans van Boven van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) bevestigt dat residu van middelen in de mest niet wordt meegenomen bij de toetsing van nieuwe middelen. 'Als daarvoor een richtlijn komt, zal dat een Europees traject zijn. Bij biociden gebeurt dit al wel, wat geleid heeft tot een beperking van het buitengebruik van rodenticiden, waarmee plaagdieren worden bestreden.'

Directeur Henk Flipsen van veevoerbrancheorganisatie Nevedi geeft aan dat ook de diervoederindustrie een gesprek over de huidige normen die voor veevoer worden gehanteerd niet uit de weg gaat, als er een wetenschappelijke aanleiding voor is. LTO zegt toe medewerking te zullen verlenen aan echt onafhankelijk onderzoek.