Camera helpt problemen in varkensstal oplossen

Op het filmpje zijn dragende zeugen in een grote groepsstal te zien. In beeld verschijnt een varkenshouder die voorzichtig zijn weg zoekt tussen de liggende en staande zeugen. Zijn aanwezigheid zorgt niet voor onrust in de stal. Wel voor nieuwsgierigheid. Een paar zeugen lopen achter de varkenshouder aan om te kijken wat hij doet.

'In deze stal hadden we camera's opgehangen omdat op dit bedrijf sprake was van een verhoogd percentage verwerpers. We konden niet goed de vinger leggen op de oorzaak', vertelt Wikke Kuller, dierenarts en onderzoeker bij de Universitaire Landbouwhuisdieren Praktijk (ULP) in Harmelen.

Opleiden

Door de verbinding met de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht is ULP een bijzondere dierenartsenpraktijk. Naast reguliere activiteiten van een dierenartsenpraktijk werkt ULP in opdracht van de faculteit mee aan het opleiden van toekomstige dierenartsen die in het laatste jaar van hun studie zijn.

Daarnaast is het uitvoeren van veterinair praktijkonderzoek een groeiende activiteit. Uitzoeken hoe moderne technieken bruikbaar zijn bij bedrijfsbegeleiding maakt daar veel van uit. 'Sinds een jaar of drie hangen we camera's in varkensstallen op. Dat levert veel meer informatie op over de dieren dan een momentopname', merkt Kuller op.

Nieuwsgierig

'Als je een afdeling binnenkomt, staan alle varkens op omdat het nieuwsgierige dieren zijn. Van nature zijn varkens vluchtdieren. Dat maakt dat zieke dieren zich altijd beter voordoen dan ze in werkelijkheid zijn. Daardoor is het niet altijd makkelijk om ziekte te onderkennen, als je in een afdeling rondkijkt', zegt de dierenarts.

In de stal zijn de standaardproblemen te zien. 'Maar soms is het nuttig om langer te kijken. ook 's nachts. Bezoeken van erfbetreders vinden bovendien meestal plaats op een moment dat er plek is in de agenda en dat hoeft niet het tijdstip te zijn dat dieren laten zien dat ze ziek zijn.'

Volgens Kuller kunnen camera's dan een praktisch hulpmiddel zijn. 'Bij de varkenshouder met te veel verwerpers wilden we uitsluiten dat stress bij de zeugen, veroorzaakt door de interactie met de varkenshouder, een factor van betekenis zou kunnen zijn. De camerabeelden laten ons zien dat omgang van de veehouder met de dieren zeer vriendelijk is.'

Kraamafdeling

Kuller start een volgend filmpje. 'Dit zijn beelden van een kraamafdeling op een bedrijf dat problemen had met geboortediarree. Camera's hebben we opgehangen omdat we vermoedden dat te veel geboortes mogelijk niet probleemloos zouden verlopen.'

Op het filmpje zijn pasgeboren biggen te zien die dicht op elkaar kruipen in een hoekje van het hok. Ze liggen niet onder de warmtelamp. Niet zo vreemd, want de lamp brandt niet. Kou noemt de dierenarts een grote risicofactor voor het ontstaan van geboortediarree.

'Zonder voldoende verwarming zakt de lichaamstemperatuur van een pasgeboren big binnen een half uur met een aantal graden. De camerabeelden maakten ons duidelijk dat de varkenshouder regelmatig vergat om de warmtelampen in te schakelen.'

Vleesvarkens

Het volgende filmpje toont beelden van vleesvarkens in een grote groep. 'Het uitvalspercentage was op dit bedrijf opgelopen tot ruim 8 procent. Het gaat om een jong bedrijf. De vleesvarkensstal was anderhalf jaar oud, dat door de gezondheidsproblemen ernstig in het nauw raakte. Een faillissement dreigde.'

Kuller vertelt dat aan het ophangen van de camera's allerlei onderzoeken vooraf zijn gegaan. 'In eerste instantie richtten we ons op het voer, maar daar bleek niets mis mee te zijn.' Ook metingen van het stalklimaat leverden niets op. Diverse bloedonderzoeken om ziekteverwekkers op te sporen, volgden. Maar ook daarmee lukte het niet om de vinger op de zere plek te leggen.

Stalklimaat

'Onze conclusie was dat het toch bijna niet anders kon of er moest iets mis zijn met het stalklimaat, ook al was dat een paar keer grondig nagekeken.'

De camerabeelden tonen vleesvarkens van een kilo of 70 die samen liggen op de dichte vloer. Zo op het eerste oog niets mis mee. 'Maar kijk eens goed', zegt Kuller. 'De varkens liggen niet zoals ze normaal horen te liggen: op hun zij met de poten gestrekt.'

Klaar om te vluchten

De varkens op de camerabeelden liggen op hun buik, hebben de poten onder het lichaam en de oren gespitst. De dierenarts herkent het beeld. 'Ze zijn klaar om te vluchten. Dit beeld duidt op een stressfactor.' Wederom werd de leverancier van de apparatuur voor de beheersing van het stalklimaat erbij gehaald.

Grondig onderzoek leverde uiteindelijk op dat er een bug in de software van het besturingssysteem zat. 'Daardoor gingen 'at random' de ventilatiekleppen onverwacht helemaal open. Zo'n onvoorspelbare verstoring van het stalklimaat zorgt voor chronische stress.'