Zaaiui veroverde Drenthe in tien jaar

Uienkopers weten Drenthe en het zuidelijke deel van Groningen steeds beter te vinden. 'De teelt is hier de laatste jaren sterk gegroeid en er is een ruime hoeveelheid grond aanwezig om uien te zaaien', zegt Tom Langenberg, vertegenwoordiger van zaadfirma De Groot en Slot.

Een jaar of tien geleden was er een groepje van tien telers die in de uienteelt stapten in Drenthe. Omdat het ze aan ervaring ontbrak, zochten ze begeleiding vanuit Agrifirm. Adviseur Luuk Kok nam deze rol op zich. 'Het was bij eerdere pogingen niet zo'n succes. Vooral onkruidbeheersing kon een probleem zijn', vertelt hij.

De ui van het zand heeft de reputatie van iets mindere kwaliteit te zijn. Langenberg is evenwel positief. 'Je kunt daar een prachtige ui telen. Die is misschien niet bewaarbaar tot mei of juni, maar wel zeker tot in januari. De harde ui van klei groeit vaak wat rustiger en heeft minder last van losse rokken of barsten die ontstaan bij schoksgewijze groei.'

Export

De export vraagt volgens Langenberg echter al eerder veel uien. 'De afgelopen vijf jaar was de meeste handel voor 1 februari. Voor deze handel is de ui van lichte grond meer dan welkom.'

De uienteelt had zijn zwaartepunt vroeger in Zeeland, maar met de verhuizing van telers uit dat gebied naar de Noordoostpolder, kwam de ui steeds vaker voor in noordoostelijke delen van het land. Veel telers op zand leveren hun uien afland of bewaren maar kort.

Wat opvalt bij het bestuderen van de areaalcijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over de jaren 1994 tot nu, is dat de teelt op de zandgronden in het oosten van het land meegroeide met de totale uienteelt. Het aandeel van dit gebied in areaal lag steeds rond de 40 procent. Drenthe was lange tijd niet van belang bij de teelt van zaaiuien. In de afgelopen jaren ontwikkelde de teelt zich hier alsnog.

Maagdelijke grond

Een voordeel van de Drentse gronden was dat er nooit uien op waren geteeld. Ziektes als pinkroot en fusarium kwamen niet voor. Kok gaf samen met de telers de onkruidbeheersing veel aandacht. 'We kregen dat probleem goed onder de knie met het toegelaten middelenpakket. De bemesting moet je ook aanpassen. Geef niet te veel. Verder moet je de uien vooral goed aan de groei houden. Gelukkig zijn de telers hier ingesteld op beregenen', aldus Kok.

Bij de rassenkeuze is het op de lichte gronden belangrijk uien te kiezen die 'een velletje extra' hebben. Kok zegt dat de telers op lichte gronden mooie opbrengsten kunnen halen. Wie in 2018 kon beregenen, oogstte vaak tussen de 50 en 65 ton per hectare.

Voordeel van het telen op zand is dat de uien vlot boven komen. De Agrifirm-adviseur zegt dat de telers in het noordoostelijk zandgebied afgelopen jaar veelal tussen de vijf en zeven keer beregenden.

Belangrijkste aandachtspunt

Het aan de groei houden van het gewas is het belangrijkste, volgens Kok. 'De uien gaan vanaf 21 juni ongeveer bollen. Dan hebben ze zo'n zeventig dagen om door te groeien. Als het in die periode te droog wordt, mis je gelijk opbrengst. Deze telers nemen de uien mee in de beregeningsrondes met de andere gewassen.'

Dirk Jan Beuling uit Eerste Exloërmond hoorde in 2010 bij de kleine groep telers die de uienteelt als kans zag. Beuling noemt zaken die aandacht verdienen, waaronder de bedreiging van vrijlevende aaltjes voor de kwaliteit van de uien en de veelvoorkomende uienvlieg. 'Daarvoor zijn wij bezig gegaan met de steriele mannetjestechniek. We moeten hier naar een geïntegreerde bestrijding, want het gebruiken van zaadcoatings gaat ophouden', legt de uienteler uit.

Schone ui

Los van de ingewikkelde kanten van de teelt van uien op de Drentse zandgrond, ziet Beuling vooral een mooi product. Het telen van uien op de zwarte, organisch rijkere gronden op zijn bedrijf bleek ook prima te gaan. Tegen de verwachting in kwam hier een schone ui vanaf.

Voor zijn uien wil Beuling dezelfde prijs krijgen als andere telers. Dat de ui iets minder hard is, lijkt hem geen argument om een lager bedrag te krijgen. Datzelfde geldt voor de extra transportkosten. Nu zoveel telers hun uien vanuit het noordoosten leveren, ziet Beuling het als een 'flauwekulargument' om vanwege het transport een halve cent minder te bieden.

Goede tarieven

Inkoper Nathan Rommens van Waterman Onions in Emmeloord stelt dat de uien van de lichte gronden gewoon goed zijn. Verder wijst hij erop dat de markt nu eenmaal de prijs bepaalt.

'Wij hebben al lang de focus op het noorden van het land', laat de inkoper weten. 'De kleur en hardheid hoeven niet onder te doen voor andere gebieden, de schone gronden zijn een voordeel en de telers beschikken vaak over flink wat hectares.'

Meestal leveren de noordoostelijke telers eerder, maar bij hoge prijzen willen de Flevolandse boeren ook wel wat eerder leveren. 'Wij zijn alleen de laatste maanden van het seizoen wat kritischer, maar verder gaan de Drentse uien gewoon de hele wereld over.'

• Bekijk de marktcijfers van uien