GD zoekt oplossing voor gezondheidsproblemen varkens

Dierenarts Manon Houben maakte in oktober 2015 de overstap van PorQ naar de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). Ze ging van een onafhankelijk diergeneeskundig advies- en consultancybureau naar een landelijk opererende organisatie, ogenschijnlijk vooral gericht op het stellen van diagnoses.

Bigvitaliteit is een traject waarbij geen 100 procent kans van slagen bestaat

Manon Houben, hoofd sector varkens bij GD

Maar daar komt verandering in, zegt Houben. 'Wij willen meer toevoegen aan de uitslag. Binnen de sector varkens is van uitslag naar oplossing steeds meer het denken.'

Waarom?

'Ik loop al ruim twintig jaar mee in dit vak en heb bij PorQ geleerd dat je diagnostiek moet inzetten voor de oplossing die je wilt vinden. Diagnostiek om de diagnostiek heeft geen enkele zin.

'Dierziekten monitoren is de kerntaak van GD. Daarnaast richten wij ons op drie pijlers: bigvitaliteit, PRRS en biomarkers. Biomarkers zijn stofjes die ons informatie kunnen geven over bijvoorbeeld het welzijn van het varken. Dat is een terrein dat nog echt ontwikkeld moet worden, maar kan in de toekomst van grote waarde zijn.'

En waarom specifiek bigvitaliteit en PRRS?

'De basis moet zijn: gezond beginnen om gezond te kunnen eindigen. Bigvitaliteit en PRRS zijn twee grote thema's waar in diergezondheid nog veel winst valt te halen.'

Wat doet GD op die dossiers?

'De afgelopen jaren heeft GD onder de noemer BIG stapsgewijs producten in de markt gezet zoals het diarreepakket en een test waarmee kan worden onderzocht of biggen voldoende biest hebben opgenomen. Samen met onze pathologen ontwikkelden we een protocol waarmee zij kunnen vaststellen wanneer een big tijdens het geboorteproces is doodgegaan.

'Nu zitten we erg op het bieststuk. We hebben een beproefde manier waarmee de kwaliteit van biest kan worden bepaald. Dit jaar willen we naar een systeem waarin we een combi maken tussen de zeug en de biggen en kijken we naar de energievoorziening van biggen.'

En bij PRRS?

'PRRS is gerelateerd aan gezondheid, vitaliteit, antibioticagebruik en indirect aan dierenwelzijn. Vroeger stelde je vast of het virus wel of niet aanwezig was, maar wat je eigenlijk wilt weten, is hoe het verloop in de tijd zal zijn.

'We hebben de moleculaire genetica van PRRS-stammen inzichtelijk gemaakt, zodat we als een Sherlock Holmes kunnen zoeken naar waar het virus vandaan komt, of het er altijd heeft gezeten of dat het een nieuwe stam is.

'Dat gedeelte moeten we dit jaar voor iedereen beschikbaar kunnen hebben. Het ultieme doel is aan de hand van de historie kunnen voorspellen wanneer PRRS op een bedrijf weer de kop opsteekt. Als een soort buienradar.'

Wat maakt bigvitaliteit zo lastig?

'Bij veel dilemma's maak je een afweging. Meer welzijn bijvoorbeeld betekent meer oppervlakte en een lagere bezetting. Bij bigvitaliteit is die afweging er eigenlijk niet. Iedereen, ook de varkenshouder, wil zo min mogelijk uitval. Het lastige is alleen dat je met een proces hebt te maken, waarbij geen 100 procent kans van slagen bestaat.

'Varkenshouders zijn al jaren bezig om biggensterfte zo beperkt mogelijk te houden. Daar zitten veel facetten aan. Wat bij de ene ondernemer werkt, werkt bij de andere ondernemer niet.

Hoe moet het dan in optiek van GD?

'GD wil inzicht geven, zodat een ondernemer weet waar hij staat. Heeft hij het ene stuk op zijn bedrijf voor elkaar, dan moet hij daar niet op focussen, maar op iets anders. Bijvoorbeeld de biestopname is minder dan gemiddeld of de gewichten van de biggen.'

En de discussie over worpgrootte?

'Toen we nog twintig biggen per zeug per jaar speenden, hadden we ook uitval. Je hebt gewoon variatie in een toom. Voor bigvitaliteit is er geen quick fix en de discussie hoeveel uitval acceptabel is, is een lastige.'

Of de kritiek op moderne genetica?

'Ik denk dat de genetica antwoorden moet geven op de vraag of het robuuster kan en of er betere overlevingskansen zijn voor biggen tussen rassen en kruisingen. Maar in mijn optiek zit er een belangrijker verschil tussen bedrijven dan tussen verschillende zeugenlijnen.
'Er zijn dus andere factoren die een grotere rol spelen. Waarom zitten er anders zulke grote verschillen tussen bedrijven die dezelfde genetica hebben?'

Dan kom je bij de ondernemer uit.

'De ondernemer is de spin in het web. Hij doet het samen met zijn medewerkers en de adviseurs die om hem heen staan. Hoe mooi zou het zijn als wij allemaal met elkaar weer wat vertrouwen zouden krijgen in de ondernemer.

'Mensen lijken niet te geloven dat het welzijn van zijn dieren een varkenshouder van nature aan het hart gaat. Nul krijgen we bij biggenuitval niet. Het gaat erom waar we elkaar vinden.'

Hebt u daar een idee bij?

'Ik ben voor diergericht monitoren. Als het gaat om welzijn, kun je wel kijken naar de vierkante meters, de spleetbreedte of speeltjes, maar in mijn optiek moeten we naar goede indicatoren waarmee we kunnen aangeven dat de zorg goed is.

'Dat kun je ook doen met bigvitaliteit. Je laat zien welke maatregelen een bedrijf neemt en welk resultaat dat geeft. Daarmee kun je bedrijven vergelijken, maar beoordeel je niet alles keihard op één ding. Dat is maar goed ook, want er is geen 'one size fits all'.'