Vol elektriciteitsnetwerk belemmert glastuinders Bommelerwaard

Aalbert Ekelmans zit klem met de chrysantenkwekerij Sensation, die hij samen met zijn broer Jan in Tuil heeft. Vernieuwingen of aanpassingen die meer elektriciteit vragen dan nu, moet hij voorlopig op de lange baan schuiven. 'Ik kan nu bijvoorbeeld al geen hogedrukverneveling meer aanschaffen, daarvoor is slechts 100 tot 200 kilowatt nodig.'

De laatste vijf jaar gebruikte hij voor zijn bedrijf zo'n 1,81 megawatt. De capaciteit van zijn netaansluiting is 2 megawatt. Hij ging er vanuit dat hij 2 megawatt mag afnemen. Dat bleek niet zo te zijn. Ekelmans: 'Ik dacht: ik betaal voor een aansluiting van 2 megawatt, dus ik mag ook 2 megawatt afnemen.' Maar het vijfjaargemiddelde van 1,81 megawatt is zijn maximum, plus 50 kilowatt daarboven.

CO2 kost 500.000 euro

De ondernemer overweegt nu alternatieven. Eén van de mogelijkheden is een extra WKK-installatie, naast de twee WKK's die Ekelmans al heeft. Maar dat vindt hij geen optie. Met gas produceert zo'n installatie elektriciteit, warmte en CO2. Een WKK gaat zeker tien jaar mee. Maar zo'n investering staat haaks op de ontwikkeling naar gasloos, die de overheid wil en waar de glastuinbouwsector voor heeft getekend. Bovendien is er een CO2-heffing op komst.

Ekelmans: 'Ons bedrijf produceert nu 5.000 ton CO2. Er wordt over gesproken dat bedrijven op termijn 100 euro per ton CO2 moeten gaan betalen. Dat zou voor mijn bedrijf 500.000 euro kosten.' Hij zou liever anticiperen op de ontwikkeling naar gasloos telen.

Volgens de teler is de groei van de glastuinbouw in Neerijnen niet de oorzaak van het volle net, zoals in berichtgeving van netbeheerder Liander staat. Op haar website meldt Liander dat de regio die op verdeelstation Neerijnen is aangesloten 'veel nieuwkomers' trekt. 'Hier zijn maar één of twee bedrijven uitgebreid. Liander is gewoon te laat begonnen', stelt hij.

Harder lopen

Rochus van Tuijl is het daarmee eens. De chrysantenteler in Zuilichem is voorzitter van de klankbordgroep energie van het Glastuinbouwpact Bommelerwaard & Neerijnen. 'Liander is de feeling met het gebied kwijtgeraakt', zegt hij. 'In het verleden kende Liander de tuinders en wist wat er op komst was. Nu komt het bedrijf pas in actie als er concrete aanvragen liggen. Dat kan niet meer. Iedereen roept nu om te verduurzamen, maar dat kan alleen als Liander beter oplet en harder loopt.'

De netwerkbeheerder weet nog niet wat nu de beste optie is: uitbreiden van het verdeelstation of het bouwen van een nieuw station.

Oplossingen

Het Glastuinbouwpact probeert voortdurend oplossingen te zoeken. Zo'n vier jaar geleden is het al eens bezig geweest, samen met tuinders en Liander, om een zogeheten 'smart grid' in het westen van de Bommelerwaard te krijgen, waardoor het netwerk een grotere capaciteit zou krijgen. Maar dat is uiteindelijk niet gelukt.

Twee jaar later blokkeerde de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een initiatief om te komen tot zogeheten congestiemanagement, dat voorkomt dat te veel partijen op hetzelfde moment het hoogspanningsnet belasten.

Kip-eisituatie

Volgens Van Tuijl is er nu ook een beetje sprake van een kip-eisituatie. Veel tuinders willen zich niet te ver van tevoren vastleggen en nemen pas met Lilander contact op als hun plannen heel concreet zijn of zelfs als ze al begonnen zijn. 'Dat redden we niet', zegt Liander dan. 'Dan laat ik wel een WKK binnenrijden', reageren sommige tuinders dan. Anderzijds zijn er tuinders die het zekere voor het onzekere nemen en alvast juist heel vroeg capaciteit vastleggen.

Van Tuijl loopt zelf nog niet tegen de grens aan van de beperkte netcapaciteit. Hij heeft al vroeg capaciteit ingekocht voor de uitbreiding van het familiebedrijf van drie naar vier locaties. De bouw daarvan staat volgend jaar gepland.

Volgens hem is de belangrijkste oorzaak van de groeiende vraag naar elektriciteit de overschakeling door tuinders van chrysanten op lisianthus. Die bloem vraagt in de teelt ruim het dubbele van het licht dat chrysanten nodig hebben. Van Tuijl schat dat telers in totaal zo'n 20 hectare hebben overgeschakeld.

Geen andere keus

Het Glastuinbouwpact wil nu samen met Liander in beeld brengen hoe groot de vraag is naar extra capaciteit van het net in de Bommelerwaard. Daar is nu 'onder bepaalde voorwaarden' nog wel wat ruimte, meldde netbeheerder Liander op de website.

In het gebied zijn nu zes tuinbouwclusters met in totaal 300 hectare glas. Er is planologisch nog ruimte voor 100 hectare nieuw glas. 'Telers willen dat benutten', zegt Van Tuijl. 'Desnoods met WKK's, ook al is dat in strijd met en ontwikkeling om van het gas af de komen. Ze hebben nu geen andere keus. Dat is echt verdraaid lastig.'

Plannen in kaart brengen

Binnenkort is er weer een overleg van het Glastuinbouwpact met Liander en een kwekersgroep. Van Tuijl hoopt dat daaruit komt dat enkele deskundigen van Liander en Delphy in kaart gaan brengen welke plannen tuinders hebben en hoeveel elektriciteit dat vraagt en dat Liander daarna snel actie onderneemt.

Volgens hem was een jaar geleden ook al bekend dat de capaciteit van het elektriciteitsnet bijna was bereikt, maar tot nu toe is er nog niets concreets gebeurd.