Reststromen sparen geld en planeet

Met kringlooplandbouw kan de akkerbouw nu al stappen zetten, maar de overheid stimuleert met het bestaande beleid de afvoer van dierlijke mest en de aanvoer van kunstmest.

Volgens programmaleider Wim de Hoop van het POP3-project 'Precisiebemesting in de open teelten van Zuid-Holland' is het toepassen van reststromen en bewerkte dierlijke mest met precieze plaatsing een goede stap naar kringlooplandbouw en zit er voor de akkerbouw economische winst in.

Bodem

'De minister zegt zelf in haar nota over kringlooplandbouw dat de bodem de basis is daarvan', zegt De Hoop. 'In het eerste project dat we hiermee doen, werken we met precisiebemesting in open teelten. Het idee daarbij is om onder de gebruiksnormen te bemesten en de ruimte die dan over is, te gebruiken voor bodemverbeteraars.'

In het tweede project ligt de nadruk op het werken met demobedrijven en samen met boeren en erfbetreders ervaring op te doen en kennis uit te wisselen. Met een speciale scan brengen deelnemers aan het project de factoren die de bodemkwaliteit bepalen in kaart. 'We wachten nog op officiële goedkeuring van de projecten, maar we zijn al wel gewoon begonnen, want het is urgent', zegt De Hoop.

Spaakwielbemester

Akkerbouwer Henk Janknegt uit Zeewolde deed samen met loonbedrijf Vollekracht ervaring op met een stikstofmeststof uit een reststroom van de kunststofindustrie. Met een spaakwielbemester paste hij de 15 procent stikstofoplossing toe in wintertarwe. Hij maakte een baantje door de suikerbieten. 'Het bleek dat je dat er het hele jaar uit kon halen. Het bleef zichtbaar.'

Janknegt concludeerde dat het een onderzoekje waard was om de meststof toe te gaan dienen in de bieten. Hij wilde dat na de zaai van de bieten toe gaan passen.

Zoutschade

De bieten moeten volgens de akkerbouwer al in de begingroei zijn bij het toepassen. Krijgt de biet vlak na het kiemen de stikstof vlakbij, dan is zoutschade een risico. Als de planten in het zesbladstadium zijn, verdragen ze de meststof dicht bij de wortel. Later is het weer moeilijk om zonder schade door het perceel te rijden met de spaakwielbemester.

Janknegt gebruikt een Duport spaakwielbemester die uitgerust is met een camera en een sideshift. Dit systeem kennen telers van de schoffelmachines van Steketee. De machine brengt de stikstofmeststof op 8 centimeter van de wortels van de jonge bietenplantjes. Op internet staan filmpjes van het systeem, waarin te zien is hoe snel en nauwkeurig de Duport werkt.

Suiker Unie en bieteninstituut IRS volgen de ontwikkelingen. Op 8 hectare poldergrond van Janknegt met dezelfde voorvrucht en verschillende hoeveelheden bemesting met de spaakwielbemester en een reguliere kunstmeststrooier testen de partijen wat het beste kan zijn. De behandelingen zijn apart gerooid, gewogen en bemonsterd.

Praktijkvoorbeeld

Het praktijkvoorbeeld geeft bruikbare resultaten. Zo blijkt 120 kilo stikstof een beter saldo te geven dan 170 kilo en is de kostprijs met gebruik van de reststroom lager. Bij uitbreiding van het aantal gebruikers van de meststof is het risico op prijsstijging gering, want de beschikbaarheid van de oplossing is ruim.

Janknegt gaf geen startgift mee aan de bieten. 'Bij een lage bodemvoorraad stikstof is dat misschien verstandig, maar veel hoeft niet. Na de toepassing van de meststof met de spaakwielbemester zie je het gewas binnen een week opgroenen. Gebruik van urean in plaats van deze reststroom is 40 euro duurder per hectare.'

Minder duurzaam

Korrels maken van de meststof kost energie en maakt de stikstoftoepassing minder duurzaam en duurder. Nu nog exporteren bedrijven de vloeibare reststroom. Dat kost meer geld dan wanneer het lokaal afgezet kan worden. Het is een waterrijke vloeistof, dus volumineus.

Loonbedrijf Vollekracht bemest al 5.000 hectare gras, tarwe, mais en bieten met de spaakwielbemester. Marco den Uijl zegt dat urean een te traag werkende mest is in gras en tarwe en dat dan de reststroom beter is. In de tarwe doen ze het werk tussen half februari en half april. 'De meststof wordt nog als kunstmest gezien. Dat moeten we bij de minister onder de aandacht brengen.'

Minister

Veehouders zitten geregeld op de koffie bij landbouwminister Carola Schouten en dat mogen in zijn ogen de akkerbouwers ook wel wat vaker doen om hun zaak goed uit te leggen.

Circulair denken in de akkerbouw kan volgens Herre Bartlema, met De Hoop actief in het project 'Precisiebemesting in de open teelten van Zuid-Holland', meer worden doorgevoerd door meststoffen uit luchtwassers en compost in te zetten. Door onder de norm te blijven is er ruimte voor inzet op bodemverbeteraars. 'Meststoffen zitten in een verdringingsmarkt met genoeg aanbod om dit te bereiken.'