Klapwijk bouwt aan platform voor agroketens

Als relatieve buitenstaander verbaast Pieter Klapwijk zich over de schuldenlasten die boeren en tuinders moeten dragen. 'Neem dit café', zegt hij onder het genot van een cappuccino op station Utrecht Centraal. 'Stel dat je glazenwasser bent en samen met een notaris eerst dit pand moet kopen, dan de ramen gaat wassen en de volgende dag het gebouw met schone ramen weer terugverkoopt voor een klein beetje meer. Dat zou gek zijn', vertelt hij.

Met een goede supply chain kun je 5 procent op de productiekosten besparen

Pieter Klapwijk, medeoprichter AgOS

'Maar het voorbeeld is vergelijkbaar met veehouderijen die eerst veel geld moeten investeren in genetisch materiaal en mengvoeders alvorens deze als varken door te verkopen aan de slachterij.'

Werken in ketenverband opent nieuwe deuren, betoogt Klapwijk. Met een team specialisten bouwt hij aan een digitaal platform waarop alle informatie over product en productieproces veilig en transparant kan worden verzameld. Het zijn de eerste stappen op weg naar een nieuw financieringsmodel voor de productie van vlees, eieren of groente en fruit, voorspelt hij.

Wat is een supply chain?

'Als je over de varkenshouderij spreekt, is het letterlijk van zaadje tot karbonaadje tot het moment dat het eindproduct bij de consument is. In de praktijk gaat het al gauw over tien partijen, onder wie zeugen- en vleesvarkenshouders, die gezamenlijk de productie verzorgen.

'De wereld zit vol met voedselketens die zich als spaghettislierten over de wereld kronkelen. Die bewegingen worden veroorzaakt door veranderende omstandigheden zoals nieuwe markten of veranderende wetgeving zoals de brexit.'

U noemt de auto-industrie als het beste voorbeeld. Waarom?

'Sinds de jaren tachtig zie je hoe met name autoproducenten de hele keten zo integreren dat elke seconde duidelijk is welke stappen in het productproces worden gezet. Dat is ongelooflijk lastig te organiseren, samen met alle toeleverende bedrijven. Maar als het lukt, kun je tegen veel lagere kostprijs werken en de kwaliteit beter beheersen.'

En in de voedselindustrie?

'Daar zie je met name internationale concerns als Unilever en Nestlé de keten van a tot z in handen nemen, met vaste leveranciers voor tomaten, vlees of kruiden. Ook supermarkten werken vaak in ketens. En in de kalverhouderij is de VanDrie Group een goed voorbeeld.'

Waarom komen ketens in de agrarische sector moeizaam van de grond?

'Wantrouwen. Of het nu gaat om de fokker, de mengvoerleverancier of de slachterij, iedereen zal inzicht moeten geven in bedrijfsgegevens en partijen moeten gezamenlijk afspraken maken. En veehouders voelen zich vaak baas in eigen stal en die strategie werkt niet als je een keten vormt.

'Van oudsher kent onze agrarische wereld een coöperatieve structuur en dat is de tegenpool van de supply chain. Vanuit mijn optiek heb je elkaar binnen een coöperatie in een wurggreep van iedereen tevreden houden. Maar bijvoorbeeld groenteveilingen verdwijnen van het toneel, omdat de retailers hun eigen ketens organiseren om zeker te zijn van het juiste aanbod.'

Je zou ook kunnen zeggen dat de supply chain past in een harde zakelijke wereld.

'Klopt. Keihard en zonder romantiek. Vaak is er één leidende partij in een keten die de touwtjes strak in handen heeft. Maar de keten biedt ook veel voordelen, zoals de mogelijkheid om terug te kijken, vooruit te kijken, naar jezelf te kijken en daarvan te leren. Als de keten klopt, kun je ook omgekeerd redeneren: wat wil een consument eten en hoe maken we dat? Dan spreek ik over een designvarken of een designtomaat.'

Met het bedrijf AgOS biedt u straks een platform aan om supply chains te faciliteren. Hoe gaat dat in zijn werk?

'We zijn in gesprek met een aantal grote partijen om nieuwe ketens te organiseren. Zo draaien we een proefproject met het Friese concept Frievar met het Gaasterlander Kruidenvarken en zijn we in gesprek met een grote vleesverwerker. Als een product op voorhand al verkocht kan worden, de keten betrouwbaar en transparant werkt, dan kun je ook nadenken over een andere financieringsstructuur.'

Als het gaat over ketenfinanciering, gaat het vaak over reverse factoring: met hulp van een financiële partij kunnen facturen meteen na een akkoord van de afnemer tegen een kleine vergoeding worden betaald. Wat voor kansen biedt de keten nog meer?

'Dan kom je in het vakgebied Supply Chain Finance. Mijn meest recente gedachtes zijn dat in een goede geïntegreerde keten mét een gegarandeerde afzet een derde partij de financiering van de volledige goederenstroom op zich kan nemen, zelfs van het zaadje.'

Wat zijn de financiële opbrengsten?

'Met een goede supply chain kun je 5 procent op de productiekosten besparen. Belangrijk hierbij is dat ondernemers direct betaald kunnen worden voor hun diensten in plaats van zich eerst diep in de schulden te steken. Verder kun je als keten voedsel op maat leveren en alle informatie van genetica tot productieomstandigheden eenvoudig achterhalen.

'Een platform kun je weer uitbreiden met allerlei nevendiensten in de vorm van apps. Je zou bij wijze van spreken met een camera in de stal de consument realtime kunnen laten zien hoe dieren binnen een vleesconcept leven. Maar je zou de keteninformatie ook kunnen gebruiken om te weten of de mestboekhouding klopt.'