'EU-markt niet nummer één voor Oekraïne'

Lapa is in zijn land verantwoordelijk voor de aanpassing van de regels voor voedselveiligheid en dierenwelzijn aan de Europese standaarden. Oekraïne heeft zich daartoe verplicht in het kader van het in 2016 met de EU gesloten associatieverdrag. In ruil voor een geliberaliseerde handel moeten de geëxporteerde producten eind 2021 voldoen aan de voorwaarden die ook gelden voor Europese voedselproducenten.

Een lange lijst van in totaal 107 extra regelingen moet worden afgewerkt. 'Daar zijn we goed mee op weg. Heel veel is inmiddels al gerealiseerd', verzekert Lapa in een gesprek met Nieuwe Oogst.

Voorschriften

'Soms gaat het sneller dan gepland. En als er vertragingen zijn, proberen we in elk geval de noodzakelijke voorschriften van kracht te laten zijn. We staan we voortdurend in contact met de vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Oekraïne en met de Brusselse diensten.'

Volgens hem zijn de Brusselse autoriteiten 'behoorlijk tevreden' met wat al is bereikt op het gebied van voedselveiligheid en dierenwelzijn.

Eind 2021

Lapa verwacht dat Oekraïne zijn beloften zal nakomen. 'Misschien dat op enkele gebieden een overgangsperiode nodig is, maar eind 2021 moeten alle regels zijn aangepast. Dus op alle gebieden moet flink worden doorgewerkt.'

Een uitdaging is alle onderliggende wetgeving tijdig goedgekeurd te krijgen door het parlement. 'Dat is best een lastig traject. In Nederland weten jullie daar alles van, hoe kritisch het parlement kan zijn', zegt Lapa refererend aan het voorbehoud dat de Tweede Kamer eiste bij het associatieverdrag met Oekraïne.

Twijfels

In Nederland leven bij boeren, maar ook bij politici, flinke twijfels over of de producenten in Oekraïne wel de hand zullen houden aan de aangescherpte regelgeving. Lapa wijst erop dat voortdurend controles plaatsvinden of producten die de Europese grens overgaan voldoen aan de eisen.

'Vorig jaar is het Directoraat Generaal Gezondheid en Voedselveiligheid van de EU hier tweemaal op bezoek geweest. Eenmaal om naar de standaarden voor voedselveiligheid en voor dierenwelzijn te kijken en eenmaal voor diergezondheid. Het is ook hun conclusie dat alle producten die naar de EU worden uitgevoerd, voldoen aan de geldende regelgeving', aldus Lapa.

Snelgroeiende sector

Hij benadrukt dat de vrees van boeren en tuinders voor buitenlandse concurrentie niet alleen leeft in Nederland. 'Tien jaar geleden, toen Oekraïne lid werd van de WTO, kwam met name uit onze veehouderij de reactie dat de boeren dit niet zouden overleven. Maar wat is nu de realiteit? De land- en tuinbouw is inmiddels een van de snelstgroeiende sectoren van onze economie.'

Het resultaat is dat er meer draagvlak komt voor de investeringen die nodig zijn om de bedrijfsvoering aan te passen. 'Men ervaart ook de voordelen van de openstelling van internationale markten. Dat is des te belangrijker, omdat zich in Oekraïne een lichte daling van het bevolkingsaantal voordoet en slechts een beperkte groei van het nationaal inkomen. Dus in de binnenlandse markt is weinig groei mogelijk.'

Hogere standaarden

Boeren en tuinders beseffen daarom dat het voor een grotere afzet nodig is om voor exportmarkten te produceren. 'Met andere woorden: je kunt er niet onderuit om hogere standaarden voor voedselveiligheid en dierenwelzijn in acht te nemen', stelt Lapa vast.

Hoewel de export naar Europa aantrekkelijk is, wil hij wel kwijt dat de blik van de Oekraïense exporteurs lang niet alleen naar het Westen is gericht. 'We realiseren ons dat de afzetmogelijkheden in de EU relatief beperkt zijn. Voor heel veel agrarische producten is Europa zelfvoorzienend. De meeste ruimte zit voor ons waarschijnlijk toch op markten in Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten en Afrikaanse landen. Daarom gaat veel van onze aandacht ook uit naar die markten.'

Samenwerkingsprojecten

Omdat Oekraïne nadrukkelijk geen kandidaat-lid van de EU is, kan het land ook niet profiteren van de (financiële) faciliteiten die aan die status verbonden zijn. Wel is er bij het aanpassen van de productievoorwaarden een zekere ondersteuning van de Europese Unie. Daarbij gaat het onder meer om technische bijstand bij het opstellen van nieuwe regelingen en trainingen voor medewerkers van inspectiediensten. 'En voor dit jaar staan samenwerkingsprojecten gepland op het gebied van diergezondheid en dierenwelzijn', aldus Lapa.

Hij bevestigt dat er ook contacten zijn met Nederland, bijvoorbeeld op het gebied van de melkveehouderij. 'Het is een beperkt project dat zich richt op bedrijven die vooroplopen. Maar wij vinden het wel heel belangrijk, want het biedt goede voorbeelden voor de meerderheid van onze melkveehouders.'

Goede samenwerking

De regeringsfunctionaris wijst ten slotte op het feit dat verschillende Nederlandse boeren zich in Oekraïne hebben gevestigd. 'Zij doen het over het algemeen heel goed in ons land. Ook dat draagt bij aan een goede samenwerking.'