Concurrentie uit Oekraïne komt vertraagd

De instabiliteit van het land, devaluatie van de grivna, het ondernemersklimaat en de mentaliteit van het volk maken ondernemen in Oekraïne uitdagend. Het land, sinds 1991 onafhankelijk, 14,5 keer zo groot is als Nederland, heeft veel vruchtbare grond. Ontwikkelingen gaan er niet zo vlug als verwacht.

Twintig Nederlandse boeren gingen via Agrifirm naar Oekraïne. 'Het is hier een andere wereld', zegt Teun Smits die in tien jaar samen met zoon Antoon en schoondochter Myke een voormalig staatsbedrijf heropbouwde tot melkvee- en akkerbouwbedrijf.

Melk

'Melk leveren we aan Danone. Die betaalt maandelijks, iets wat niet altijd zeker is bij andere fabrieken. De melkprijs is nu 25 eurocent, eerder was die 50 eurocent maar door de devaluatie is die flink gekelderd', aldus Smits.

Landelijk is er een tekort aan melk: 20 procent van de koeien produceert 80 procent van de melk. Oekraïners produceren veel melk van matige kwaliteit; het overgrote deel in de backyard, burgers houden enkele koeien aan huis of in de berm. Lokale melkfabrieken halen die in oude, ongekoelde tankwagens op.

Kapitaal

Met een rentepercentage van 18 procent en de onmogelijkheid om als buitenlander geld te lenen, moet het benodigde kapitaal uit Nederland komen.

Het is een uitdaging om goed personeel te vinden en te houden. Mensen trekken naar de stad of gaan in het buitenland werken, waar de lonen hoger zijn. Een stalmedewerker verdient 150 euro per maand, een dierenarts 750 euro.

Legpluimveemarkt

'De kaarten op de legpluimveemarkt zijn geschud', concludeert Gertjan Rooijakkers, accountmanager legpluimvee Agrifirm.

Bijzonder is dat nog steeds 40 procent van de eierproductie in achtertuinen wordt geproduceerd. De professionele bedrijven zijn beursgenoteerde bedrijven. Die investeren, met hulp van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD), vele miljoenen in moderne voerfabrieken, eierverwerking en verrijkte kooien.

Legbatterij

In 2026 wordt de legbatterij verboden. De eerste stal met grondhuisvesting is opgezet.

De grote legpluimveebedrijven exporteren ongeveer 40 procent van hun productie. Op de thuismarkt zetten ze diverse merken eieren af met goede marketing; zelfs mooie eierdoosjes met grassprietjes bevatten legbatterijeieren.

EU-voorwaarden

De kippen zijn gehuisvest op batterijen en verrijkte kooien die voldoen aan EU-voorwaarden. In 2017 exporteerde Ovostar Union, het tweede grootste legpluimveebedrijf, 5 procent van de productie naar de EU. Een klein deel van het importquotum naar de EU wordt gebruikt.

'We komen eieren uit Oekraïne onherroepelijk tegen op de exportmarkten waar Nederlandse eierhandelaren ook eieren leveren, zowel tafeleieren als natte of droge eiproducten. De kostprijs in Oekraïne is lager; geen productierechten, lage personeelskosten, mest brengt geld op en het voer is goedkoop', stellen Nederlandse pluimveehouders.

Inhaalslag

Gezien de leegloop van het platteland en de vergrijzing zal het aandeel backyard dalen. 'Als het land politiek stabiel blijft, gaat de inhaalslag snel en krijgt de Nederlandse agrarische sector meer concurrentie. De politieke instabiliteit van de laatste jaren zorgde voor vertraging van plannen', aldus Smits.

De nieuwbouw van voerfabrieken, stallen en eierverwerking levert daarentegen werk op voor de toeleverende industrie en kennisinstellingen.