'50 procent van inkomen uit fokkerij'

De naam Haytema en de stalnaam Caudumer zijn in de fokkerijwereld al lang geen onbekenden meer. Op menig regionale en nationale keuring lopen de roodbonte koeien uit Koudum vooraan mee te pronken. Afgelopen jaar brak via CRV de stier Delta Fun P door, uit de bekende Lol-koefamilie van het bedrijf. Bij KI Kampen staat Europol PP beschikbaar. Zo kreeg de fokstal afgelopen jaar de aandacht die naar de titel roodbontfokker leidde.

Dit is niet in de laatste plaats om de P-aanduiding die de stieren dragen. Deze P staat voor 'Polled', de Engelse term voor hoornloosheid. PP betekent homozygoot. Dat betekent dat het hoornloosheidsgen via de vader- en moederlijn is doorgegeven. In Nederland is de vraag hiernaar nog bescheiden, maar in Duitsland wordt er al enkele jaren gericht op gefokt. Daarvoor komen de Duitsers veelvuldig naar Koudum toe.

Haytema: 'Wij hebben het geluk dat onze goede koefamilies dit gen bezitten en we er zo mee door kunnen fokken. Waarom ze bij mij komen en de Duitse fokkers er zelf niet meer op inzetten? Dat is voor ons ook een raadsel, maar het maakt dat wij handel hebben en vooreerst houden.'

Inkomen uit fokkerij

Want handelen doet Haytema. Het bedrijf dat hij runt met zijn vrouw Tjitske, met soms hulp van losse krachten, telt 70 melkkoeien en 170 stuks jongvee. Het hoge aantal stuks jongvee is om de vele embryo's die worden gewonnen in te zetten. Ook ruim 80 procent van het melkvee wordt drachtig van een embryo.

'Circa 50 procent van ons inkomen komt uit de fokkerij. Dat komt uit de embryo's die we inzetten voor ki's en voor eigen verkoop, door verkoop van afgekalfde vaarzen voor het leven en de fokstiertjes die we verkopen.'

Andere manier van boeren

Het is een heel andere manier van boeren dan die de meeste van Haytema's collega's bezigen. 'De meeste boeren willen denk ik ook niet met mij ruilen. Want naast de inzet op de fokkerij, waardoor we veel mensen over de vloer krijgen en wekelijks soms wel twee keer dieren spoelen, zet ik ook nog veel in op het beheer van natuurland.'

Haytema vervolgt: 'Die combinatie binnen ons bedrijf geeft mij voldoening, maar daarmee ligt de focus niet volledig op het melken. Zelf vind ik dat geen probleem. Integendeel. Als ik het alleen van het melken moest hebben, zou ik het te saai vinden.'

Hoge score genomics fokwaarden

Door gerichte inzet van stieren en embryo's, scoren veel van Haytema's dieren hoog op genomics fokwaarden. Veelvuldig komen daarom belangstellenden voor vee om te overleggen over de paringen. Nederlanders, maar ook veel Duitsers en Japanners.

'Natuurlijk gaat de handel veel via Nederlandse foktechnische mensen van bijvoorbeeld K&L, Eurogenes en Diamond Genetics. Maar zo nu en dan komen bijvoorbeeld ook Japanners langs. Het blijft leuk dat mensen vanaf de andere kant van de wereld naar jouw koeien komen kijken.'

De inzet van de vele embryo's maakt ook dat bijna elk kalf dat geboren wordt potentieel veel waard is. 'Ik leef makkelijk en relaxed, maar met de kalveren ben ik vanzelfsprekend erg zorgvuldig. Je weet door genomics na circa drie weken al of een kalf echt interessant is of niet. Meestal valt het tegen, maar soms zit er een klapper tussen. Dat moet ook, anders houden wij deze manier van werken niet vol.'

Nabetaling per rietje

Haytema zoekt die klappers zoveel mogelijk op, door niet voor zekerheid te kiezen. Als hij voor een fokkerijorganisatie spoelt, verkoopt hij de stiertjes vaak met een bepaling erbij dat hij een percentage krijgt als nabetaling per rietje, als de stier doorbreekt.

Die kans is erg klein en daarom worden tegenwoordig de meeste stiertjes en koekalveren door fokkers direct voor een goede prijs verkocht. 'Maar ik hou van het avontuur. In Duitsland staat Caudumer Solitair P Red bovenaan de roodbontlijsten. Dat levert voor ons nu een mooie plus op.'

Toekomstbeeld

De Friese fokker ziet de toekomst rooskleurig tegemoet, maar twijfelt of dergelijke successen zich blijven aandienen. 'De eigen vijver van grote KI's als CRV wordt steeds groter. Met de komst van genomics is zeker 80 procent van de collega's, die tien jaar geleden regelmatig koeien spoelden, daarmee gestopt. Van degenen die overbleven doen velen dat al op een manier dat de KI mede-eigenaar wordt van hun topkoeien', legt hij uit.

'Maar ik blijf zelfstandig. Wij dragen alle kosten en risico's zelf, maar de winst pak ik ook wanneer zich die voordoet. De boekhouder rekende mij al vaker voor dat ik ook wel 120 koeien kan melken, maar vooralsnog zet ik op deze manier door. Mijn zoon is pas 11 jaar. Wil hij later anders boeren, dan gaat het roer om.'