Dierenarts verwijdert tylomen bij koeien

Achtergrond Melkvee Mariska Bloemberg-van der Hulst 29 jan 2019 om 10:11uur

Een tyloom groeit als een dikke wrat in de tussenklauwspleet van koeien. De dieren kunnen daar flink last van hebben. Dierenarts Jolande Sonneveld is gespecialiseerd in het verwijderen van tylomen. Ze lepelde er bijna driehonderd uit. 'Na de behandeling loopt de koe weer als een kievit.'

'Wij zien de laatste jaren vaker tylomen in de tussenklauwspleet', zegt melkveehouder Derk de Weerd uit het Drentse Drijber. Hij melkt 340 koeien en schakelt de dierenarts in om een tyloom te verwijderen. 'De woekering ontstaat vaak door tussenklauwontsteking. Vroeger kon je zo'n ontsteking goed behandelen met antibiotica, maar die zijn niet meer toegestaan', legt hij uit.

'Wij zijn daarom alert op klauwproblemen. Laat je een tussenklauwontsteking verwaarlozen, dan stijgt de kans op een tyloom.'

80 procent

Tylomen komen voor op 80 procent van de melkveebedrijven in Nederland. 'Uit Digiklauw blijkt dat 5 tot 7 procent van de koeien één of twee tylomen heeft', weet Jolande Sonneveld, rundveedierenarts en klauwgezondheidsexpert bij Dierenartsenpraktijk Beilen. 'Vooral koeien met doorgezakte klauwen, die laag in de koten hangen, zijn er gevoelig voor. Zij staan met meer hoorn in contact met mest of urine.'

De knobbel kan wel drie vingers breed worden

Jolande Sonneveld, rundveedierenarts en klauwgezondheidsexpert bij Dierenartsenpraktijk Beilen

Sonneveld is gespecialiseerd in het verwijderen van tylomen. De afgelopen vier jaar heeft ze er al bijna driehonderd chirurgisch verwijderd. 'Ik vond het jammer dat er zoveel koeien vanwege deze aandoening werden afgevoerd. In onze praktijk was er niemand die tylomen kon verwijderen, dus ben ik me erin gaan verdiepen', vertelt ze.

Dankbaar werk

'Het is dankbaar werk. Ik vind het mooi als een koe een paar dagen na de behandeling weer als een kievit wegloopt. Voor minder dan 100 euro is een koe geopereerd.'

In 2018 heeft de dierenarts 55 koeien geopereerd aan een of meer tylomen. Gemiddeld lieten deze dieren na de operatie een stijging in Bedrijfsstandaardkoe (BSK) zien van drie punten.

Irritatie

Een tyloom is een woekering van de huid in de tussenklauwspleet. Het is wild vlees en begint op een geïrriteerde plek. 'Koeien hebben bijvoorbeeld weke klauwen, omdat ze op een vochtige ondergrond staan. Of er ontstaat een irritatieplek, doordat ze juist op droge, harde mestkorsten trappen. Tussenklauweczeem is vaak het eerste gevolg.'

Niet alleen eczeem, maar ook een Mortellaro-plek of een verwaarloosde tussenklauwontsteking kunnen leiden tot een tyloom. Net als een onverzorgde hoornrand. 'Daar begint het allemaal mee. In het begin is het niet groter dan een wratje, maar een tyloom kan uiteindelijk wel drie vingers breed worden', stelt Sonneveld.

Zwakke plek

'Het is een zwakke plek waarop bacteriën zich eenvoudig naar binnen vreten. We zien dan ook vaak Mortellaro op de tyloom.'

Een tyloom kan extreem pijnlijk zijn voor de koe. Het is een vervelend drukpunt dat soms zelfs de roosters raakt. Het grootste deel van de koeien loopt er volgens Sonneveld kreupel op, maar er zijn ook dieren die helemaal geen last hebben van de knobbel.

Minder actief

Koeien met tylomen brengen meer tijd door in de ligbox of ze hebben door de pijn meer moeite om überhaupt te gaan liggen. Ze zijn minder actief om naar het voerhek te gaan waardoor de drogestofopname afneemt.

'De melkproductie gaat eronder leiden, hun conditie neemt af en ze kunnen in een negatieve energiebalans raken', weet de dierenarts. 'Aangezien er minder energie naar de eierstokken gaat, kan de vruchtbaarheid afnemen. Kortom, het hele functioneren van de koe wordt minder. Laat een kreupele koe dus nooit te lang doorlopen.'

Afweging

De Weerd laat niet alle koeien met tylomen behandelen door de dierenarts. 'Soms heeft een koe er geen last van. Heeft ze dat wel, dan maken we een goede afweging. Jolande's bezoek is immers niet gratis. Geeft een koe goed melk en kan ze nog een paar lactaties mee, dan wordt ze geopereerd.'

De melkveehouder laat een behandelde koe altijd een paar dagen herstellen in een apart strohok. 'Het is toch een pijnlijke ingreep. Ook heb je met zo'n open wond kans op infecties. Een enkele keer ontstaat er een ontsteking. Die behandelen we dan met antibiotica. Maar in de meeste gevallen knapt de koe goed op.'

Protocollen

Om tylomen en andere klauwaandoeningen zoveel mogelijk te voorkomen, werkt De Weerd met protocollen. Koeien lopen op vaste momenten door het voetbad en worden standaard twee keer per jaar bekapt, op honderd dagen lactatie en in de droogstand.

'We letten dan extra goed op de tussenklauwspleet. Zit er een klein wondje, dat sprayen we die. En als een koe tussentijds last heeft van een tyloom, dan vertelt ze ons dat gauw genoeg.'

Ingreep onder plaatselijke verdoving

Bij het verwijderen van een tyloom wordt de koe in een klauwbekapbox geplaatst en krijgt ze een plaatselijke verdoving in de ondervoet. Daarna maakt dierenarts Jolande Sonneveld de klauw goed schoon met water en desinfecterende zeep. Het verwijderen van de tyloom doet ze met een chirurgische methode. 'Met een mesje. Dat werkt naar mijn idee eenvoudiger en nauwkeuriger dan branden.' Na de ingreep, die doorgaans een half uur duurt, legt de dierenarts een strak drukverband aan tegen het bloeden en krijgt de koe pijnstillers. Het drukverband wordt na twee dagen vervangen door een losser verband. Na vijf dagen is er op de wond een korst ontstaan.