Vrees voor fosfortekort bij koeien is niet nodig

Onder invloed van het voerspoor is het fosforgehalte in mengvoer de laatste jaren gedaald. Verhalen onder melkveehouders dat dit extra problemen veroorzaakt bij melkkoeien, zijn de laatste jaren hardnekkig. De dieren zouden vaker tegen een tekort aanlopen en vooral rond afkalven daardoor letterlijk niet meer in de benen kunnen komen.

Dick de Lange is dierenarts bij dierenartsenpraktijk adVee in Ysselsteyn en herkent het beeld niet. 'Dat een koe serieuze problemen ondervindt van een fosfortekort, is in onze praktijk echt een incident. En naar mijn overtuiging gebeurt dit niet vaker dan voorheen. Ook tien en twintig jaar geleden was er weleens een koe die naast melkziekte door een calciumtekort een serieus fosfortekort had opgebouwd.'

Rode bloedcellen

Jan Dijkstra is onderzoeker en docent rundveevoeding bij de leerstoel Diervoeding van Wageningen University & Research (WUR). Hij noemt het afscheiden van bruinrode urine een goede indicatie dat een koe aan fosfortekort lijdt. 'De rode bloedcellen worden door het tekort namelijk afgebroken.'

Koeien die echt ziek worden door een fosfortekort, vertonen daarnaast vaak een verminderde spierfunctie. Als dit voorkomt, is het vaak rond afkalven. In zo'n geval dienen dierenartsen vaak een fosforbolus toe naast een calcium-magnesiuminfuus.

Afkalven

Naast hittestress noemen De Lange en Dijkstra het moment rond afkalven als een grote risicoperiode waar eventuele gevolgen van fosfortekorten schade kunnen veroorzaken. Dit heeft te maken met een verminderde voer- en wateropname. Daarbij is de fosforafscheiding via de melk meteen na afkalven ook duidelijk hoger dan het gemiddelde van 0,97 gram per kilo melk.

'Bij een koe die slecht opstart, gaat het dus dubbelop. Het dier neemt te weinig fosfor op en scheidt meer uit', zegt Dijkstra.

'Bovendien is de hoeveelheid speeksel van een dier dat matig vreet en herkauwt, een stuk lager. Speeksel bevat veel fosfor en zorgt ervoor dat veel fosfor de pens weer instroomt. Slecht herkauwen betekent weinig recycling van fosfor in het lichaam en daarmee potentieel een fosfortekort.'

Normen

Dijkstra en De Lange stellen beiden dat ieder die de fosfornormen in het rantsoen aanhoudt, geen problemen hoeft te verwachten. De normen zijn voor melkgevende dieren 2,5 gram per kilo droge stof bij een melkgift van 20 kilo per dag. Bij 40 kilo melk per dag is de norm 3,3 gram per kilo droge stof en bij 50 kilo melk wordt 3,5 gram per kilo droge stof geadviseerd.

'Bedrijven die gemiddeld het jaarrond een eiwitgehalte in de melk van 3,6 tot 3,7 procent halen, adviseer ik om 0,1 tot 0,2 gram bij de norm op te tellen', zegt Dijkstra.

Chronisch

'Als er wel sprake is van een chronisch fosfortekort, raad ik aan dit aan te pakken in de hele linie. Ik zou zeker geen hogere fosforgift aanhouden in het tweede deel van de lactatie. Dan is de melkproductie lager en daarmee de behoefte ook, terwijl de meeste rantsoenen ruim boven de norm zitten', licht de onderzoeker toe.

'Als het dier al een tekort heeft gehad in het eerste deel van de lactatie, zal in het tweede deel de normale fosforvoorziening al meer dan voldoende zijn om dit tekort weer aan te vullen.'

De normen voor fosfor in de droogstand liggen duidelijk lager met 1,9 gram per kilo droge stof in het eerste deel van de droogstand en 2,0 gram drie weken voor afkalven. Extra fosfor in de droogstand voeren, om een mogelijk eerder opgelopen tekort te 'repareren', wordt afgeraden.

Proef

'In de Verenigde Staten is een proef gedaan waarbij in de droogstand 2,1 tot 4,4 gram fosfor per kilo droge stof werd gevoerd aan droge koeien. Het lage fosforgehalte had geen negatieve gevolgen voor de dieren in de weken na afkalven', vertelt Dijkstra.

'Wel was er een lichte aanwijzing dat het hoge fosforgehalte in de droogstand juist de eerste dag na afkalven een lager calciumgehalte in het bloed veroorzaakte. Daarom is het beter om een laag fosforgehalte in de droogstand aan te houden.'