'De boel ging op slot en het was klaar'

Herman Sol kan er nog altijd met de pet niet bij. Niemand had voorzien dat Ralstonia solanacearum (bruinrot) kon uitbreken in de rozenteelt. Sterker nog, er was nog nooit een bacterieziekte vastgesteld in de rozenteelt. Toch kunnen ze geen beroep doen op de Plantenziektenwet of op een verordening van de Europese Commissie om compensatie te krijgen voor hun kosten.

• Lees ook: Ruim 13 miljoen euro schade door ralstonia in rozenteelt

'De minister heeft de mogelijkheid om ondernemers te helpen, maar kiest ervoor om het niet te doen', zegt Sol. 'Ze ziet het als ondernemersrisico.' Daarmee is na bijna veertig jaar het doek gevallen voor het bedrijf dat Herman (59) met zijn broer Gerrie (62) vanaf 1979 had opgebouwd in Heerhugowaard.

De kwekerij groeide mee op de golven van de conjunctuur tot een modern bedrijf met een volautomatisch teeltsysteem. Tot 2015. Het plan was om het gewas dat jaar stapsgewijs te vervangen. Rozen zijn een meerjarige teelt en als de productie begint terug te lopen, moeten de planten worden vervangen.

• Lees ook: LTO Glaskracht onderzoekt steunfonds glastuinders

Eerste berichten over ralstonia

In september 2015 kwamen ook de eerste berichten over ralstonia in jonge planten van een collega-rozenteler. 'Dat was schrikken', herinnert Sol zich. 'De weken erna kwamen er berichten van meer besmette bedrijven. Zij hadden van dezelfde leverancier planten gekocht als wij. Dan slaat de schrik je om het hart.'

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) constateerde in november 2015 een besmetting in een aantal proefsoorten op het bedrijf van de broers. Deze planten zijn geruimd. 'We hebben alles volgens de regels ontsmet. Het drainwater werd ook gecontroleerd. Maar ondanks ontsmetting met uv-licht, bleef de bacterie aanwezig.'

In mei 2016 werd duidelijk dat de hele kas moest worden geruimd, op last van de NVWA. 'We hebben er veel discussie over gehad', legt de teler uit. 'Destijds wisten we niets over ralstonia. De NVWA, Wageningen University & Research, Naktuinbouw en LTO, niemand wist toen nog dat rozen besmet konden worden.'

Bedrijf op slot

Wat het des te pijnlijker maakte, was het feit dat het gewas er tot dat moment nog prachtig bij stond. 'Je kon niet zien dat het ziek was.' Het bedrijf ging op slot. Er mocht geen vinger worden uitgestoken naar het gewas. 'Je ziet de planten verdrogen in de kas. Dat heeft erin gehakt bij ons', herinnert Sol zich. In juni 2016 is de kas geruimd.

Na overleg met hun bank, besloten de broers opnieuw te beginnen. 'We wilden ons bedrijf niet door een bacterie naar de knoppen laten gaan. Dus gingen we er vol tegenaan.' Dat betekende onder meer dat de hele kas 'tandenborstelschoon' is gemaakt, waarbij het hele gotensysteem eruit is gehaald.

Daarna kwamen er nieuwe planten in, die pas over een jaar de eerste bloemen zouden gaan leveren. Al met al betekende dit een forse investering, zeker omdat 2015 en 2016 ook al opstartjaren waren voor het bedrijf, door het nieuwe gewas.

Valentijnsdag 2017

In november 2016 zijn de nieuwe rozen geplant. Niet het meest ideale tijdstip, erkennen de broers. Maar ze wilden niet wachten. 'We zaten in een roes en moesten door. We wilden met Valentijnsdag 2017 de eerste rozen snijden en dat is ook gelukt.'

Dat voorjaar en de zomer die volgde stond het gewas er goed bij. In het najaar was er opnieuw een probleem; meeldauw. In december 2017 vertoonde het gewas bruine knoppen. Met veel schermen en stoken werd dit aangepakt.

In januari 2018 leken de problemen voorbij, maar de verwachte groeiexplosie in het gewas liet op zich wachten. 'In plaats dat het groeide, werd het steeds minder. Je kijkt elkaar aan en weet: dit gaat niet goed.'

• Lees ook: LTO betreurt ralstonia-besluit minister

Voor de tweede keer bruinrot

De NVWA nam wederom monsters. Na een week, veel sneller dan de eerste keer, kwam er uitsluitsel. Er was opnieuw bruinrot aangetroffen, ondanks alle maatregelen die volgens NVWA-protocol waren genomen. 'De boel ging op slot en het was meteen klaar', zegt Sol. De broers maakten zich geen illusies. 'Je weet dat het over is. Dit konden we niet meer trekken. De financier zei het ook gelijk.'

Toch maken ze de bank geen verwijt. 'De bank steunt ons enorm', zegt Gerrie Sol. 'Alles is in overleg gegaan. We hebben zo op een waardige manier kunnen afsluiten. Dat geeft, ondanks dat het dramatisch is, toch voldoening. Maar vergis je niet. Het is wel je leven dat overhoop gaat. Ons pensioen was de zaak, dat zijn we kwijt.'

Geen faillissement

De NVWA heeft de kas inmiddels vrijgegeven. Er is geen faillissement uitgesproken, maar er hangt de broers nog een schuldenlast boven het hoofd. Het bedrijf staat te koop en Gerrie en Herman Sol moeten op zoek naar werk.

De hoop op een reddingslijn via de Plantenziektenwet is vervlogen. 'Onterecht', zegt Herman Sol hoofdschuddend. 'We hebben de kas geruimd in het algemeen belang, om besmetting naar andere kassen te voorkomen. Als je dan schadevergoeding vraagt, omdat je hebt gehandeld in het algemeen belang, dan geven ze niet thuis.'