Veluwse boeren zien das als de nieuwe gans

5 euro per gat krijgen boeren in Gelderland voor een gat in grasland dat is veroorzaakt door een das. 'Dat kun je geen schadevergoeding noemen', vindt Wilco Nieuwenhuis, melkveehouder in Velp en bestuurslid van LTO Noord-afdeling Zuid Oost Veluwe. 'Het staat in geen verhouding tot de daadwerkelijke schade. Het is hooguit een tegemoetkoming, maar dan wel een kleine.'

De das is bezig met een opmars. Daar zijn Nieuwenhuis en Daniël van Middelkoop het erover eens. Zowel op gras- als maisland zien de melkveehouders de schade per jaar toenemen. Van Middelkoop heeft zijn bedrijf in Spankeren, vlak bij Dieren.

Overdag

Nieuwenhuis: 'Je ziet de das tegenwoordig zelfs overdag. Dat is een teken dat er veel zijn, want de das is een nachtdier.' Van Middelkoop: 'Eerst zag je ze alleen bij percelen langs de bosrand, maar ze trekken steeds verder richting de IJssel.'

De melkveehouder heeft vooral schade van dassen in maisland. 'Drie jaar geleden ging het helemaal mis. De dassen knakken de mais om, nemen een paar happen van een kolf en gaan verder naar de volgende plant. Er was enorm veel schade. We zagen bovendien aan de sporen dat de dassen van alle kanten het perceel inliepen. Het waren niet slechts een paar exemplaren.'

Eerder hakselen

Sindsdien hakselt Van Middelkoop de mais een stuk eerder. 'Normaal kijken boeren naar de afrijping van de mais om te bepalen wanneer er geoogst moet worden. Wij kijken naar het moment dat de dassen de mais interessant beginnen te vinden. We willen de dassen voor zijn en zo de schade beperken. Maar dat gaat ten koste van de kwaliteit van de mais. Je hebt minder zetmeel.'

De schade in mais wordt per hectare uitgekeerd. Boeren zijn vooral ontevreden over de schadevergoeding voor grasland. Nieuwenhuis: 'Als je vijf gaten hebt, gaat het om 25 euro. Daarmee kom je nog niet eens aan het eigen risico. Maar je hebt er veel werk aan om de zode weer te herstellen. Het zijn gaten van ongeveer 20 centimeter diep. Daarnaast ben je druk met de taxateur. Maar denk ook aan de gevolgschade.'

Boterzuur

De ondernemer doelt op het zand dat gemakkelijk in het kuilgras terechtkomt en voor boterzuur in de kuil kan zorgen. 'Daar zit de melkfabriek niet op te wachten. Als er te veel boterzuursporen worden aangetroffen, ben je de klos en kan de melkfabriek de afname tijdelijk stoppen.'

Percelen afrasteren is niet eenvoudig. 'Schapengaas werkt niet', vertelt Van Middelkoop. 'Je hebt dik gaas nodig, dat ook nog eens 40 à 50 centimeter de grond in gaat. Want dassen zijn goede gravers.'

Jacht

Pleiten de melkveehouders er dan voor om de jacht toe te staan? Nieuwenhuis: 'Daar maak je jezelf niet populair mee. Breng als provincie eerst eens in kaart hoeveel dassen er zijn. Een dassentelling, net zoals bij de edelherten gebeurt.' Hij is bang dat anders het draagvlak onder boeren voor het faunabeleid wegvalt.

'Dat krijg je als er geen doelstanden voor de das zijn in combinatie met tegemoetkomingen die de schade niet dekken. Dat ging eerst zo bij de ganzen, nu is het de das, straks is het de wolf. Het is van belang om met elkaar af te spreken hoeveel dassen we maximaal willen hebben en het niet, zoals bij de ganzen, uit de hand laten lopen. Anders wordt de das de nieuwe gans.'

Samen doen

Faunabeleid moet je volgens Nieuwenhuis samen doen. 'Mijn gevoel zegt dat de overheid het faunabeleid bedenkt, boeren het uit moeten voeren en als het dan uit de hand loopt, is de rekening ook voor de boeren. Dat is niet hoe het moet werken. Dat is niet samen.'

De twee ondernemers zien de bereidheid onder boeren om schade te melden daardoor afnemen. Nieuwenhuis: 'Toch is dat belangrijk. Je kunt de schade ook melden zonder de schade te laten taxeren. Zo wordt de ernst van de situatie in ieder geval duidelijk.'