Kritiek op ramingen droogte-effecten op inkomens

Achtergrond Algemeen René Bouwmeester 03 sep 2018 om 10:09uur

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft vorige week een kort onderzoek gepresenteerd naar de effecten van de droogte op de inkomens van boeren en tuinders. Deze berekeningen krijgen veel kritiek van LTO en NFO. Later dit jaar komt er een nauwkeuriger berekening, belooft het ministerie.

Kritiek+op+ramingen+droogte%2Deffecten+op+inkomens

Wageningen Economic Research heeft onderzoek gedaan naar de effecten van de droogte en de hitte op de inkomens van boeren en tuinders. Het kortlopende onderzoek is gedaan in opdracht van het ministerie van LNV en de resultaten zijn tegelijk gepresenteerd met de noodmaatregelen die minister Carola Schouten presenteerde.

De minister haastte zich erbij te zeggen dat de uitkomst van het onderzoek een ruwe schatting is met nog veel onzekerheden. Aan deze analyse kunnen dan ook geen harde conclusies worden verbonden, vindt Schouten, want de daadwerkelijke effecten zullen pas dit najaar duidelijker worden.

Verkeerde beeldvorming

Ondanks deze voorbehouden kreeg het onderzoek kritiek van LTO Nederland en de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO). De belangenbehartigers vrezen voor verkeerde beeldvorming.

Voor 50 euro heeft niemand zijn percelen nat kunnen houden

Gerard van den Anker, voorzitter Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO)

De belangrijkste bevinding van Wageningen Economic Research is dat er sprake is van flinke inkomstenderving in een aantal agrarische sectoren. Afhankelijk van de regio en grondsoort, mogelijkheden tot beregening en aard van de afzetcontracten zullen de verschillen tussen individuele ondernemers nog groter zijn dan gebruikelijk.

Melkveehouderij

De droogte leidt in de melkveehouderij tot een inkomensverlies van gemiddeld 16.000 euro per ondernemer. In de melkveehouderij wordt naar verwachting gemiddeld 20 procent minder gras en 35 procent minder snijmais geoogst. De regionale verschillen zijn echter groot, waarbij de zandgebieden in het midden, zuiden en oosten van Nederland het meest lijken getroffen door de droogte.

De opbrengstdervingen van gras en snijmais vormen ook de belangrijkste effecten van de droogte in de melkgeitenhouderij. Deze sector kan rekenen op een gemiddelde inkomensdaling van 22.000 euro per ondernemer. In de schapenhouderij wordt een opbrengstderving van gras van 20 procent voorzien. De prijzen van de ruwvoeders zullen fors hoger uitvallen. Dit zorgt voor een negatief effect op het saldo ter waarde van 35 euro per ooi.

Akkerbouw

In de akkerbouw worden bij de meeste gewassen lagere kilo-opbrengsten per hectare verwacht. De opbrengstdalingen variëren naar verwachting tussen 5 procent voor pootaardappelen en 50 procent voor uien. Omdat er ook in de ons omringende landen droogte is, wordt schaarste van deze producten verwacht. Dit komt al tot uiting in de huidige stijging van de marktprijzen en op de termijnmarkten.

Voor akkerbouwbouwbedrijven wordt gemiddeld een inkomensstijging van 12.000 euro verwacht. Dit komt doordat de lagere kilo-opbrengsten naar verwachting worden gecompenseerd door de hogere prijzen op de vrije markt als gevolg van schaarste. Een uitzondering vormen bedrijven met zetmeelaardappelen. Op deze bedrijven is het verlies gemiddeld 31.000 euro, zelfs als de droogte en hitte nu voorbij zouden zijn.

In de fruitteelt is gemiddeld een inkomensstijging van 21.000 euro voorzien. In de vollegrondsgroenteteelt lijken de inkomenseffecten gemiddeld verwaarloosbaar te zijn.

Grote vraagtekens

De uitkomst van het onderzoek stuit diverse partijen tegen de borst. NFO-voorzitter Gerard van den Anker plaatst grote vraagtekens bij de berekening.

'Er wordt te veel gekeken naar droge jaren in het verleden, niet naar de huidige situatie. Er wordt gesteld dat er een schaarste aan fruit is, maar op Europese schaal is die schaarste er niet. En de prijsvorming wordt niet alleen in Nederland bepaald, maar in de hele wereld. Daar wordt aan voorbijgegaan.'

Beregening

Voor beregening is een raming gemaakt waarin brandstofkosten, extra onderhoudskosten en een arbeidsvergoeding zijn meegenomen. Deze kosten zijn geschat op 50 euro per hectare voor een hoeveelheid water van 25 millimeter. Ook deze raming is volgens Van den Anker veel te laag. 'Voor 50 euro heeft niemand zijn percelen nat kunnen houden. Alleen aan dieselolie ben je al meer kwijt.'

Ook LTO Nederland heeft zijn bedenkingen geuit. Voorzitter Marc Calon riep op tot een diepgaand en objectief vervolgonderzoek. Dat is nodig om de werkelijke financiële situatie van agrarische ondernemers in kaart te brengen.

Vervolgonderzoek

LTO en NFO benadrukken dat er grote behoefte is aan een vervolgonderzoek. 'Het gaat erom dat we een goed beeld krijgen van de schade. Daarna kunnen we pas conclusies trekken om te kijken wat er nodig is en hoe die hulp eruit moet gaan zien', meldt een LTO-woordvoerder.

Wat passende maatregelen voor de lange termijn zijn, laten de belangenorganisaties afhangen van de uitkomsten van het onderzoek. Een betaalbare brede weersverzekering, zonder assurantiebelasting, staat boven aan de wensenlijst, net als een fiscale regeling om jaren met droogteschade te verrekenen.

Openheid

Het ministerie vindt het noodzakelijk om de voorlopige gegevens wereldkundig te maken, al zijn de uitkomsten op dit moment niet gebruikt voor het bepalen van noodmaatregelen. 'We vinden het belangrijk om openheid te geven. De gegevens die we hebben, willen we direct communiceren', zegt een woordvoerder.

'Het is belangrijk te realiseren dat dit een tussenstand is en geen eindconclusie. Wageningen Economic Research zet het onderzoek voort. Pas in het najaar kunnen we zien wat de werkelijke schade is.'

Onderzoek op basis van statistieken en belronde

De analyse van de verwachte effecten van de huidige droogte en hitte op de inkomens in de Nederlandse land- en tuinbouw is gemaakt door Wageningen Economic Research in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

De onderzoekers hebben zich door de korte termijn waarop het onderzoek moest plaatsvinden beperkt tot de dierlijke sectoren melkveehouderij, melkgeitenhouderij en schapenhouderij, en de plantaardige sectoren akkerbouw, vollegrondsgroente en fruit.

Er is gebruikgemaakt van al bestaande statistieken, aangevuld met de indrukken uit een telefonische belronde met ruim 25 deskundigen uit onderzoek, voorlichting, handel, verwerkende industrie en de belangenbehartiging. Het peilmoment van het onderzoek is halverwege augustus. De inkomens waaraan wordt gerefereerd, is het inkomen per ondernemer op basis van een voltijdsfunctie.

Regering in buitenland trekt portemonnee voor boer

In België is financiële compensatie voor door droogte getroffen boeren een stap dichterbij gekomen nu het Belgische weerinstituut KMI de weersomstandigheden van dit jaar in Vlaanderen karakteriseert als 'uitzonderlijk'.

Het is de eerste stap naar een overheidserkenning als landbouwramp. Nu moeten alle gemeenten de schade op hun grondgebied melden. Als die aan de gestelde normen voldoet, kan de Vlaamse regering besluiten tot financiële compensatie.

In Ierland stelt de nationale overheid tot eind dit jaar 4,25 miljoen euro beschikbaar voor steun bij de import van veevoer. Verder heeft Zweden steun aan veehouders beloofd en hiervoor 100 tot 120 miljoen euro uitgetrokken.

Duitsland trekt 340 miljoen euro uit voor de door droogte getroffen eigen boeren. Volgens het Duitse ministerie van Landbouw gaat het om tienduizend boerenbedrijven die in hun voortbestaan worden bedreigd.