Klagen of aanpassen

Deze zomer overtreft die van 1976 qua droogte en temperaturen. We merken als mensen dat de natuur al een tijdje verandert. Voor de een beter en voor de ander slechter. Het is niet anders en we zullen het ermee moeten doen.

'Klagen hoort bij boeren' volgens een gezegde. Ik denk dat het juist 'aanpassen hoort bij boeren' moet zijn. Waar wetenschappers en politici praten, rekenen en vergaderen over het klimaat, moeten boeren direct overgaan tot actie.

Zijn de droogte en de hitte ondraaglijk? Dan gaan we beregenen of bedruppelen. Soms om te koelen zoals in het fruit of bij dieren, maar meestal om de groei erin te houden. We hebben een Tesla Model X aan dieselkosten extra verstookt om de beregeningspompen te laten draaien. Onze medewerkers hebben wekenlang in de hitte moeten werken.

In 1976 was het ook droog, maar toen hadden we geen beregeningsputten en pompen. We waren er niet aan gewend. Inmiddels hebben we ons aangepast en kunnen we tenminste beregenen. Het was en is veel werk en dwingt tot hoge inspanningen, stress voor plant en mens.

Maar ik besef ook dat we blij moeten zijn dat we mensen hebben die het beregenen uitvoeren. Dat we putten hebben kunnen boren. Dat waterschappen het water beheren en niet zomaar laten weglopen. Dat we in een land leven waar het allemaal wordt geregeld. Dat we nog voedsel kunnen produceren. Dat onze mensen in de hitte hebben doorgewerkt met een tropenrooster.

We mogen niet klagen. Onze kwekerij staat er groen en fris bij. Het onkruid is grotendeels onder controle. Het had slechter gekund. Voor diverse collega-agrariërs was beregenen helaas geen optie vanwege de te hoge kosten en vaste prijsafspraken. Al met al een bijzondere zomer tot nu toe. Niet gemakkelijk, maar we hebben ons weer aangepast. Is dat eigenlijk niet waar we echt goed in zijn?

Dankbaarheid is daarom het gevoel dat overheerst. Dankbaar dat we kunnen klagen en ons aanpassen.