Nieuwe batterij fotonenboer bijna rendabel

Melkveehouders Borgman en Roeterdink gingen in 2010 samen met Trinergie, ICL-IP, AgroEnergy, Hogeschool Arnhem-Nijmegen en Projecten LTO Noord op zoek naar een rendabel businessmodel voor energieopslag. Een eerste test liep vast op het falen van de vanadiumbatterij. Vervangen bleek te duur. Maar het project maakte vorig jaar mei een herstart met een nieuw type batterij.

‘Opslag van elektriciteit is in ontwikkeling. Door dalende productieprijzen en slim gebruik van de elektriciteitsmarkt, ontstaat een potentieel verdienmodel als opvolger van de huidige salderingsregeling’, vertelt Wouter Veefkind van Projecten LTO Noord. ‘Het opslaan van elektriciteit in batterijen kan zo in de toekomst een belangrijke rol spelen.’

Meer opslagcapaciteit

Zodra wind en zon in een groter gedeelte van de energievraag voorzien, moet er meer opslagcapaciteit beschikbaar zijn om de verschillen tussen opwekking en verbruik op te vangen. Boeren met een eigen batterij op het erf kunnen hierin voorzien. ‘Hiervoor is een flexibel systeem nodig waarbij marktpartijen op elk moment kunnen inspelen op de verschillen tussen aanbod en vraag naar elektriciteit’, zegt Weefkind.

Het prototype zink-bromide/redox-flowbatterij dat in Vierakker is geplaatst, heeft een vermogen van 20 kilowatt en een opslagcapaciteit van 60 kilowattuur. Zelfs al zou het maximum worden opgezocht van een kleinverbruikersaansluiting (55 kilowatt), dan zou dit nog te weinig zijn om zelfstandig te kunnen meedoen op de elektriciteitsmarkt.

Combineren locaties

Door meerdere locaties te combineren, kan als groep wel worden gehandeld. Dit moet dan worden gefaciliteerd door een aggregator. Dat is een tussenpersoon die de organisatie en technische afhandeling op zich neemt. In dit project was AgroEnergy deze partij.

De nieuwe batterij functioneert nu ruim een jaar. Fotonenboer Borgman is redelijk tevreden. ‘Het voordeel is dat je er als gebruiker weinig van merkt. Dat is maar beter ook, want ik heb er persoonlijk geen verstand van.’ Tegelijk is energieopslag op het bedrijf nog niet rendabel, zegt hij. ‘Als je mag handelen in de elektriciteit die je over hebt, gaat het al iets beter. Daarnaast zou je in de toekomst een vergoeding kunnen vragen voor opslag van reststroom van het net, bijvoorbeeld aan energiebedrijven.’

De batterij in Vierakker is via de meterkast verbonden met het bedrijf, maar ook met het energienet. Via een slim regelprotocol kan ervoor worden gekozen de batterij in te zetten voor de markt of voor eigen verbruik van opgeslagen zonne-energie. Vooralsnog wordt gebruikgemaakt van simulatie op basis van daadwerkelijke meetgegevens van energieopwekking en -verbruik op de boerderij, omdat dit voor het beoogde doel makkelijker is dan live testen.

Diverse scenario's doorgerekend

In het project zijn diverse scenario’s doorgerekend door gebruik te maken van de energiegegevens van de boerderij, de opwek van de zonnepanelen (50 kilowattpiek), meetgegevens van het batterijsysteem en daadwerkelijk gerealiseerde prijzen voor de diverse marktsegmenten van de elektriciteitsmarkt in 2017. ‘Daarbij is gekeken naar wat de opbrengsten zouden kunnen zijn als gebruik wordt gemaakt van diverse deelmarkten van de elektriciteitsmarkt, met en zonder maximalisatie van zelfconsumptie’, zegt Jeroen de Veth van Trinergie.

Borgman en Roeterdink verbruiken met hun 110 melkkoeien op jaarbasis zo’n 70.000 kilowattuur en dat vergt zo’n 7.000 euro aan variabele kosten, dus exclusief vaste netwerkkosten. Met een optimale inzet van de batterij op de elektriciteitsmarkt zou op jaarbasis zo’n 2.000 euro kunnen worden verdiend.

Het resultaat nam met ongeveer 20 procent af op het moment dat spelen op de markt werd gecombineerd met maximalisatie van zelfconsumptie. Het regelprotocol op basis van marktprijs maakt dan uit waar de energie voor werd gebruikt. De opbrengst werd in dat geval lager door de grotere energieverliezen die optreden wanneer de batterij intensiever wordt aangesproken.

Substantiële verdiensten

De huidige opbrengst rechtvaardigt zonder subsidie of aanvullende inkomsten nog niet de huidige aanschafprijs van een batterij, waarschuwen Veefkind en De Veth. Maar het project laat volgens hen wel zien dat de verdiensten substantieel kunnen zijn, ten opzichte van de inkoopkosten van elektriciteit.

Ook technisch zijn er stappen gezet. De nieuwe batterij van producenten RedFlow en ICL-IP laat een zeer vlak vermogenspatroon zien. Het laadvermogen is constant over de volle breedte van de ladingstoestand en ook bij een lage ladingstoestand kon nog een behoorlijk vermogen worden bereikt. Het energetisch rendement ligt rond 70 procent voor een volledige cyclus, inclusief omzetting van gelijk- naar wisselstroom.

Te hoge kostprijs

Is de proef nu geslaagd? Ja en nee. ‘De kostprijs van de batterijen is bijvoorbeeld nog te hoog om de investering rendabel te maken’, zegt Veefkind. De verwachting is wel dat door het opschalen van de productie de kostprijs verder daalt. ‘Het afstemmen van vraag en aanbod van energie wordt steeds meer beloond. Het voordeel van energieopslag moet worden gezocht in het optimaliseren van het energieverbruik op een boerenbedrijf, in combinatie met gebruik van het netwerk en de stroommarkt.’ Om echt door te breken, zal voorlopig nog ondersteuning door de overheid nodig zijn, verwacht Veefkind.