Akkerbouwer Hendrik Jan ten Cate in Tholen controleert iedere ochtend online de waterinstroom bij Lobith. Van de week stroomde daar 1.085 kubieke meter water per seconde het land in, donderdagochtend was het weer opgelopen tot 1.142 kubieke meter.

'Die instroom bepaalt in feite de hoeveelheid zoetwater die wij hier in Zeeland tot onze beschikking hebben. Als het onder de 1.000 kuub komt, wordt alles kritisch. In 2011 hebben we dat meegemaakt. De doorspoeling was toen te beperkt en er trad verzilting op.'

Tegenvallende opbrengsten

Op Tholen kan Ten Cate nog beregenen, maar voor veel collega's in Zeeland ziet het er ronduit slecht uit. 'Bij de vroege aardappelen vallen de opbrengsten enorm tegen. Bij de late rassen is al veel kapot. Ook zijn er veel uienpercelen waar straks niks afkomt.'

In grote delen van Zeeland kunnen boeren helemaal niet beregenen. De droogte slaat daar extra hard toe omdat veel teelten door een nat voorjaar laat op gang kwamen.

• Lees ook: Vragende markt is uitzonderlijk voor boeren

Verbinding met Volkerak-Zoommeer

Tholen krijgt water dankzij een verbinding met het Volkerak-Zoommeer. Na het IJsselmeer is dat de tweede zoetwatervoorraad van het land. Boeren uit Zuid-Beveland laten al weken water uit het meer per vrachtwagen overbrengen om de tanks van hun beregeningsinstallaties te vullen. 'Dat kost al gauw zo'n 60.000 euro per week', zegt ten Cate. 'Een kostbare aangelegenheid. Terwijl je op deze manier maar een handvol boeren per dag kan voorzien van voldoende beregeningswater.'

Woensdag 25 juli hebben de voorzitters van de drie Zeeuwse ZLTO-afdelingen, Tholen St.-Philipsland, Schouwen-Duiveland en Oost Zuid-Beveland elkaar gesproken over uitbreidingen van het zoetwaternetwerk vanuit het Volkerak-Zoommeer. 'Misschien moeten we wel een pijpleiding aanleggen. Dat is wel een discussie die straks gaat spelen', verwacht Ten Cate.

Aanscherping watergebruik

Diverse waterschappen kwamen deze week met aanscherpingen van het watergebruik. In het Gelderse rivierengebied geldt sinds woensdag overdag een beregeningsverbod met oppervlaktewater. In de gebieden tussen Meppel en Steenwijk mag ook geen water uit sloten, weteringen, beken en kanalen meer worden gebruikt voor beregening.

Waterschap Vechtstromen stelde per direct een verbod in voor het onttrekken van grondwater in gebieden in het oosten van Drenthe en Overijssel met kwetsbare grondwaterafhankelijke natuur. In Oost-Nederland en Brabant geldt in diverse gebieden al een onttrekkingsverbod. Met name op de hogere zandgronden kan niet langer beregend worden.

Beregeningsverbod 'hard gelag'

In Friesland is voor het eerst in decennia een beregeningsverbod voor overdag afgekondigd. Grasland is daar helemaal uitgesloten van het oppervlaktewater. Locodijkgraaf Marian Jager van Wetterskip Fryslân noemde de maatregel bij de bekendmaking een 'hard gelag'. 'We zijn echter gedwongen drastische maatregelen te nemen. We moeten voorkomen dat we nog veel grotere problemen krijgen.'

LTO Nederland geeft de voorkeur aan deze lokale ingrepen van waterschappen, zegt woordvoerder Maarten Leseman. 'Wij roepen onze bestuurders ook op om in overleg met de waterschappen te kijken naar wat lokaal de mogelijkheden zijn bij de verdeling van zoetwater. Daarbij moet gekeken worden naar waar de kwetsbare gewassen staan en waar water voorradig is.'

Zorgen over gras op dijken

Door de droogte maken de waterschappen zich ook zorgen over het gras op de dijken. Bij monde van de Unie van Waterschappen laten ze weten dat als de zode helemaal uitgedroogd is en er gaten in de zode dreigen te komen, boeren de schapen van de dijk moeten halen. Dit probleem speelt vooral in veenweidegebieden, zegt voorzitter Saskia Duives-Cahuzak. 'Het verzoek betreft ook het bijvoeren op de dijken: liever niet. De dijken zijn door de droogte extra kwetsbaar', stelt ze.

De droogte leidt bij het loket Dierverwaarlozing Landbouwhuisdieren voor een stijging van het aantal meldingen. Burgers uiten er hun zorgen over koeien die ze in de volle zon zien staan in weilanden waar ze niets te grazen hebben. Voorzitter Wil Meulenbroeks van LTO melkveehouderij roept leden op hier aandacht voor te hebben. 's Nacht weiden is nu het beste.'

Mede-auteurs: Peter Smit, Tienke Wouda

Ervaringen van vijf collega-boeren:

• Akkerbouwer Alko Tolner in Grolloo (Drenthe):
'Een hogere prijs zit er bij deze gewassen niet in'

• Pluimveehouder Bart Janssen in Zuidvelde (Drenthe):
‘Je kunt niet meer zonder koeling’

• Melkveehouder Walter Gerritsen in Beek (Gelderland):
'Beregening verkocht, graszaad gekocht'

• Akkerbouwer Adrie Bossers in Langeweg (Noord-Brabant):
'Ik vrees voor doorwas'

• Salixkweker Peter Bontekoe in Boskoop (Zuid-Holland):
'Verzilting dreigt voor boomkwekerij'