Met groei van geitenstapel neemt weerstand toe

De discussie over geiten ontstond mede door de Q-koorts in 2008. Hoewel geiten door vaccinatie niet meer ziek worden, blijft de infectieziekte aandacht krijgen.

De Nederlandse geitenstapel is in de afgelopen jaren fors gegroeid. Op basis van tellingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waren er in 2017 376.421 melkgeiten, waarvan 54.335 lammeren in een jaar. Gedeeld door de 508 geitenbedrijven is dit 741 geiten per bedrijf.

In 2010 waren er overigens nog 247.983 geiten, verdeeld over 580 bedrijven. Dit komt neer op 427 geiten per bedrijf, zo blijkt uit dezelfde CBS-cijfers. In 2000 waren er nog 98.097 geiten, gemiddeld 117 geiten per bedrijf. Op basis van de Landbouwtelling kwam CBS tot de conclusie dat het aantal geiten in de laatste vijf jaar toenammet 45 procent, tot 597.000 melkgeiten in 2018. Vorig jaar waren er nog 532.870 geiten.

Vertroebeld beeld

Het aantal geiten, waarbij dit nieuws door verschillende media is overgenomen, geeft een ietwat vertroebeld beeld. Dat stelt Cor Pierik, woordvoerder van het CBS. 'Het gaat hierbij om alle geiten én bokken op landbouwbedrijven die in de landbouwtelling zijn meegenomen. Het leeuwendeel van dit verschil komt doordat ook boklammeren in dit cijfer worden meegenomen, net als geitenlammeren die niet worden opgefokt.' De daadwerkelijke cijfers over 2018 zijn nog niet bekend.

Met de groei neemt de weerstand ook toe. Na een rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) over geitenbedrijven en de gezondheid van omwonenden, krijgt de maatschappelijke weerstand een extra boost. In dit rapport was er een link tussen geitenbedrijven en longontsteking gevonden. Waardoor die werd veroorzaakt, is niet duidelijk. De onzekerheid leidt onder meer tot protesten bij sommige geitenbedrijven. Ook een bouwstop voor geiten in Noord-Brabant, Gelderland en Utrecht is het gevolg van dit rapport. Verder zijn gemeenten scherper bij vergunningen.

Vervolgonderzoek

Deze zomer komt er een rapport van een vervolgonderzoek. Jeannette van de Ven, portefeuillehouder Gezonde Dieren van LTO, verwacht dit de tweede helft van augustus. Daarmee komt volgens haar niet direct een einde aan de geitenstop. 'Het gaat hierbij om eenzelfde onderzoek, maar dan over latere jaren: 2014, 2015 en 2016. Daarin zien we of dezelfde verbanden ook in die jaren worden gevonden.'

Het onderzoek naar de oorzaak van gezondheidsproblemen en omwonenden laat volgens haar nog even op zich wachten. 'Zulke onderzoeken kunnen zomaar vijf jaar in beslag nemen. Tenzij je het geluk hebt dat je direct een oorzaak vind.'

'Niet goed voor imago'

Laten die uitslagen niet te lang op zich wachten? 'Als sector willen we graag weten wat de preciese oorzaak is, zodat we hierop kunnen inspelen. Dit duurt te lang voor alle geitenhouders, omdat dit niet goed is voor het imago. Voor de Brabantse geitenhouders speelt daarbij ook dat zij binnenkort maatregelen moeten treffen om het ammoniak te reduceren. Het zou mooi zijn als ze daarbij rekening kunnen houden met die oorzaak en tegelijk kunnen werken aan maatregelen om het effect op de gezondheid van omwonenden te beperken.'

Dus voor LTO is het afwachten langs de zijlijn? 'Ik weet dat de vakgroep hard bezig is met dit onderzoek. Achter de schermen wordt gewerkt aan onderzoeksvragen. Op die manier wil ze de onderzoekers met haar inbreng ondersteunen', aldus Van de Ven.

Ook aan het imago wordt hard gewerkt. De Nederlandse GeitenZuivel Organisatie (NGZO) en de LTO-vakgroep Melkgeitenhouderij zijn vertegenwoordigd in het Platform Melkgeitenhouderij. Zij staan aan het roer van de Duurzame GeitenZuivel Keten. De uitvoeringsagenda hiervan was overigens al in 2015 opgesteld, vóór het rapport over het effect van geitenhouderijen op de gezondheid van omwonenden.

Goede waardering voor geitensector

Projectleider Karin van der Toorn ziet dat media zich al langer uiten over de agrarische sector, waaronder de geitenhouderij. 'Uit consumentenonderzoek blijkt echter dat de waardering voor de geitensector met een rapportcijfer van 7,1 goed is.'

Inmiddels zijn de eerste ondernemers aan de slag met deze Duurzame GeitenZuivel Keten. Middels een digitale invulmodule kunnen ze aangeven waar ze mee aan de slag gaan. 'Ondernemers kunnen zelf hun keuze maken. Voor de een past energie beter, terwijl de ander gaat voor levensduur of dierenwelzijn. Weer een ander kiest voor het bieden van transparantie van de geitenzuivelsector, iets wat uit het consumentenonderzoek als verbeterpunt naar voren kwam. Het mooie is dat sommige geitenzuivelinzamelaars- en verwerkers de meerwaarde van het programma uit de markt kunnen halen. Zo is er iemand die een beter dierenwelzijn kan verwaarden in een markt waar dit welzijn ook meer oplevert.'

Gemeente wil inzage in verblijfplaats van melkgeiten
In het identificatie- en registratie (I&R)-systeem wordt bijgehouden wie de eigenaar is van de geiten. Mede als gevolg van de discussie over de geitenhouderij en de geitenstop in de provincie Brabant, zijn gemeenten terughoudend.

Toch bracht een reguliere controle in de gemeente Waalre onlangs 1.700 geitenlammeren aan het licht. De ondernemer had enkel een vergunning voor andere landbouwhuisdieren. De burgemeester van deze gemeente verbaasde zich erover dat dit mogelijk is. 'Iedereen wist dat die geiten daar zaten, behalve wij', doelde hij op het I&R-systeem. Hij wil daarom dat de verblijfplaats van geiten aan gemeenten worden gekoppeld.

Hij heeft daarop een brief gestuurd naar het ministerie van LNV. Hij wil dat gemeenten ook op de hoogte worden gebracht, of dat er een check komt of bedrijven op die locatie zijn toegestaan. 'Er is een gebrek aan koppeling van gegevens', stelde hij.