Politiek moet lering trekken uit falen NVWA

Opnieuw is er forse kritiek op het functioneren van de NVWA. Eerder dit jaar was er al rumoer over de aanpak van de I&R-affaire. En twee weken geleden kwam daar de miljoenenoverschrijding bij de ontwikkeling van het ICT-systeem bij.

Volgens commissievoorzitter Winnie Sorgdrager wordt de complexiteit van de dienst door de politiek zwaar onderschat. In 2007 werd door het toenmalige kabinet Balkenende IV besloten dat de Algemene Inspectiedienst (AID), de Plantenziektenkundige Dienst (PD) en de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) moesten fuseren tot de NVWA.

Hierbij kan het verwijt worden gemaakt dat bij die fusie de efficiencywinst voorop stond, oordeelt Sorgdrager. 'Dit is een heel complexe organisatie en het kost tijd voordat die optimaal draait. Ze raakte bovendien meteen een derde van het budget kwijt. Het idee dat de fusie direct efficiencywinst oplevert en dat ook inboeken, was onverstandig.'

Nederland is een grote voedselproducent en groot doorvoerland. Daarbij hoort een robuust controlesysteem, want met voedselfraude valt veel geld te verdienen. Bovendien biedt de complexe wetgeving veel mogelijkheden om te frauderen. Voor dat gevaar moet meer aandacht zijn, benadrukt de commissie.

Het rapport Sorgdrager doet het kabinet een aantal aanbevelingen aan de hand. De tweekoppige leiding over de NVWA - door de ministeries van Volksgezondheid en Landbouw - leidt tot onduidelijkheid, een verdeling van kennis en een dubbele aansturing. Dit leidt tot een te zware belasting van de NVWA en belemmert de slagvaardigheid.

In een Kamerbrief lieten de betrokken ministers Bruno Bruins en Carola Schouten weten dat de NVWA niet op extra geld hoeft te rekenen. Ook aan de tweekoppige aansturing wordt (nog) niet getornd. Wel wordt er een nieuwe functie gecreëerd: een voedselveiligheidschef gaat de samenwerking tussen de verschillende disciplines bij de voedselautoriteit stroomlijnen.

Sorgdrager sprak de wens uit dat het debat dat de Tweede Kamer gaat voeren over het fipronilrapport niet zal gaan over de gemaakte fouten tijdens de affaire, maar over de vraag hoe de NVWA kan worden versterkt.

De nieuwe werkwijze waarbij de dienst gebruikmaakt van risicoanalyses noemt de commissie een eerste goede stap. Wel verloopt deze reorganisatie te traag. Het ging bij fipronil om één product in één keten, maar de affaire had een grote impact. Daar moet lering uit worden getrokken, aldus de oud-minister.